20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 76

76 Her Ay zarurilik zaruretlerine tâbi kılar. İnce presizyon âleti gibi, kaba âlet de kendisinden istenilen ameliyata tamamen uygun olan satıhlara, buutlara, nisbetlere, mafsallara ve sertlik ve siklete malik olmalıdır. Ağır ve hacimli olan, hafif ve ince olan kadar gayesine intibak etmelidir. İyi bir şahmerdan kendi tarzında bir microtome kadar presizyon âletidir. O, şahmerdan, lâzım olduğu zaman ve mahalde tam lâzım olan kabalığı verir; tıpkı iyi bir microtome'un muntazam ve malüm aralıklarla kusur- suz kestiği gibi. Kuvvet inceliksiz gitmez, zira her kabalık zayıflık ve iktidar- sızlıktır; ne de incelik kuvvetsiz, zira âlet ne kadar nazik olur- sa, onu kullanan el de o kadar emniyetli olmalıdır. Böylece, zekâ, ancak zekânın mantıki fonksiyonu mülâhaza edildiği tak- dirde, en muhtelif ameliyelerinde daima ayni müfit ve müdek- kik ahlâki iffet, yani vuzuh ve sarahat meziyetine lüzum gös- terir; zira, zekânın en esaslı ameliyesi olan, temyiz discerne- ment, takribi ile iktifa etmez. İşte, asıl ilim kafası tesmiye edi- len de, bu mânevi meziyettir. Bir Malebranche'ın akliyeci (ras- yonalist) dininde, ilmi düşünce ilâhi aşkın şekillerinden birisi- dir. Ve hattâ başlıcasıdır, bütün faziletlerin en ilâhisi, ve iman ve diyanetin en yüksek ifadesidir. Edmond GOBLOT Çeviren; Mehmet KARAHASAN