20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 26

24 Her Ay nasebetler Avrupanın huzur ve sükünunu her halde eskisinden | daha bozuk bir hale sokacaktır, İspanyada faşizm hâkim olursa, iktidar mevkiinde tutuna- bilmek için tatbika mecbur olacağı şiddetli terrör İspanyada sınıf kavgasını içten içe alevliyecek ve dünya proleteryasının daha sıkı birleşmesini intaç edecektir. Bu ise içtimai tekâmüle set çekmek istiyen faşizmin asıl bundan sonra karşılaşacağı güçlükleri gösterir. Herhangi bir prensipin muayyen bir yerde muzaffer olma- sı bir kuvvet ve iktidar meselesinden başka asıl tekâmül ve zaruret meselesidir. Bundan birçok sene evvel Rus proletarya- sına hitap eden Lenin: «Komünizm Almanyayı atlıyacak, Fran- sayı geçecek ve fakat İspanyada duracak ve orada kendini gös- . terdikten sonra muzaffer olacak» demişti. Lenin'in 'istikbalin karanlıklarını okuyan sözleri kısmen hakikat olmuş ise de, mütebaki kısmının hakikat olması biraz şüphelidir. Çünkü İspanyadaki ihtilâl içtimai bir proleter ihti- lâli olmaktan çıkmış, yukarıda da işaret ettiğimiz gibi komü- nizm ve faşizm maskesi altında muhtelif menfaatlerin çarpış- ması şekline girmiştir. Artık bugün İspanya dahili harbi Avru- panın muayyen 'bir yerinde vuku bulan mevzii bir cihan har- bidir, diyebiliriz. Bu mevzii cihan harbine iştirak eden bazı hükümetler bunun sanki farkında bile .değiller, ikinci bir cihan harbi patlamasın diye durmadan bağırmakta ve şu biça- re bitaraflık prensipini ileri sürmekte devam ediyorlar, Ademi müdahale komitesi, isminden de anlaşılacağı üzere, İspanya işine hariçten vaki olacak her türlü müdahaleyi berta- raf etmek maksadile teşekkül etmişti. Halbuki daha o vakit bu komitenin teşekkülile İspanya işinin çıkmaza girdiği taayyün etmişti. İspanya kavgasında muhtelif menfaatler saikasile med- haldar olan hükümetlerin ademi müdahale komitesine girme- leri bu komiteden beklenen faideyi akim bırakacağı, ve bu yüzden komitenin vazifesini hüsnü niyetle ifa edemiyeceği, ( meydanda idi, Ademi müdahalenin bütün faaliyeti bilfiil harbin sureti cereyanına tâbi bir oyuncak olmasından ileri gidemedi. Büyük