20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 68

68 AE Her Ay Biz bu yazılarımızda, tam bir teşekküle malik olmıyan ka- dim heyeti bırakarak Yunan devrine ait heyetin mebdeinden tâ on beşinci asra kadar geçirmiş olduğu tekâmül intikallerinin ve on beşinci asırdan zamanımıza kadar olan terakki safhaları- nın büyük merhalelerinden kısaca behseyliyeceğiz. Teşekkülü kâinat ve heyet hakkındaki esa- tiri hurafeler arasında ilk ilmi bir şerare parlatan İyoniye medresesi mensupların- dan Anaximandros'tur. Kendi hemşerisi olan Tales (624 — 528) gerçi İyoniye medresesinin müessisi ise de Babilden elde etmiş olduğu Saros devri ile haber verdiği bir küsuftan başka ortaya heyeti alâkadar edebilecek bir şey koymamıştır. Arzın hiç bir şeye istinat etmeksizin fezada ve kâinatın or- tasında muallâkta durduğunu ilk söyliyen: Anaximandrostur. Arzı, maktaı kaimi kutriyle irtifaı arasındaki nisbet 4 olan bir üstüvane şeklinde kabul ederek arzın meskün kısmın kaidele- rinden biri olduğunu farzeylemiştir. Eski Yunanlıların bu ilk heyetşinası sevabit ve seyyaratın hareketini, birinin mihveri üstüvane mihverine muntabık di- ger ikisinin mihverleri üstüvane mihverinden meyilli olmak üzere şeffaf maddeden yapılmış üç tekerlekle temin ediyordu. Kuturları 3, 9, 27 nisbetinde olan bu tekerleklerin en büyüğü olan birincisi muaddelünneharı teşkil ediyordu ve sevabit yıl- dızlarını hamil bulunan küre kuşaklama olarak bu büyük te- 'kerleğin üzerine yerleştirilmişti. Sevâbit küresi ise bu teker- lerin üstünde hareketi yevmiyesini icra eyliyordu. İkinci teker- lek - dairei husuf taslağı olmak lâzımgeliyor - güneşi hâmildi. Üçüncü tekerleğe de kamer ve diğer seyyarat asılmıştı. İşte idraki beşerin mi'yarı azameti olan bugünkü heyetin ilk merhalesi bundan ibaret idi. Pİ , o... Mısır ve Elcezire ve hatta Hinde kadar gi- pihagors'a göre a 540 — 470 derek kadim ilim membalarını dolaştıktan sonra ilk mezhebi felsefi ve ilmisini kuran Fisagors ahlâfma kendi telifi olarak bir eser bırakmamıtır. Kurduğu mezhebin salikleri ve tesis ettiği medresenin muak- kipleridir ki onun fikrini nakletmişler, kanaatine tercüman ol- muşlar ve mezhebini tekâmül ettirmişlerdir. Anaximandros 610 — 543 Fi şemsi, müttel merke Ec . manın âlem) devrar hareke geçen (daire sureti) beş se kini, ayrılm muhte raiştir. Gi merke Se mer, U rın ar vülü & ma ad nan bı deki p F lâttan