20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 20
imkani eke 18 adamı, son zamanlarda, Akdenizin «imparatorluğun ciğeri» ol- duğunu söylemişti. Akdenizden vazgeçmek, İngilterenin, buğul- mayı kabul etmesi demektir. Fakat, İtalyan matbuatı buna ce- vap vermekten çekinmediler ve bu Hindistan yolunun, İngilte- renin istifade edebileceği müteaddit yollardan bir tanesi oldu- ğunu söylediler, Akdeniz, İtalya için de, hayati bir ehemmiyet arzetmez mi? İtalya, kendi yarımadasında bir nevi bitaraflık yaratmak istiyor; deniz ve hava filolarını, emniyet ve selâmeti için haya- & alet olarak kullanmak istiyor. Mareşal Von Blomberg, İtal- yaya yaptığı son seyahatinde, Duçe ile birlikte bu deniz ve ha- va filolarını ziyaret etmiş ve hattâ bu ziyaret onun bu seyahati- nin en ehemmiyetli safhasını teşkil eylemişti. Binaenaleyh, bu Akdeniz meselesi, bir kaç aydanberi İngil- tere siyaseti üzerinde ağır bir tesir yapmaktadır. Bununla be- raber, İngiltere Hariciye Nezaretinin, ekini yine belli etmeme- ge çalıştığı görülüyor. Bu suretle, 1936 kânunuevvelindenberi, İngiltere, Akdenizde bir anlaşma husul bulmadan evvel, 2 nu- maralı Lokarno paktının müzakeresine başlanmasını, alâkadar hükümetlere kabul ettirmeğe çalışmış, her şeyden evvel Avru- pa kıtasında bir uzlaşma teminine uğraşmıştır. Berlinde teşeb- büsler yapıldığı görüldü. Çünkü, Londra ile Berlin arasında bir anlaşma husul bulur bulmaz, İtalyanın İngiltere karşısında tek başına kalacağı âşikârdı. Bununla beraber, Roma, Akdeniz başta olmak üzere, dün- yanın hiç bir memleketinde Britanya imparatorluğunun meşru menafii aleyhinde hiç bir maksat gütmediğini resmen temin edi- yordu. 1936 senesi sonunda, işin umumi cepheden manası, İngilte- renin Akdeniz meselesini, Cebelüttarıktan ve Süveyş kanalın- dan serbest geçiş şeklinde telâkki etmesi idi. Onu, bu serbesti- den hiç kimsenin mahrum edememesi lâzımdı. İtalya ise, ayni serbestiden, her zaman istifade edebileceği iddiasında bulunu- yordu. Şu halde, ancak, Roma ile Londra birbirine muhalif si- yasetler takip ettikleri takdirde arada bir anlaşmazlık zuhura gelebilirdi. Bu, işin nazari tarafı idi. Fiiliyata gelince, 2 kânunusani 1937
