20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 31
sualin bü , mantıki nanya ve ı madde- lir. Uzun viştir. Şu tilâf çık- Sovyetler ir devlet olamıya- kasından je başla- mmuüsınd. olduğun- r arasın- yeni bir hale ko- Wi büyük rüdahâle ziyetinde vyet da- talyan - değişik- ta dahi nin AK- ii beyan hi İtal- 'e İngil- ye hu- : bildir- Siyaset ve İktısadiyat 29 suretle İngiltere bir taraftan İtalya ile anlaşmağa ve sulhü kuvvet- lendirmeğe çalışırken diğer taraftan Fransanın ve bahusus Sovyet- lerin şüphelerini uyandırmıştır. Sovyet Rusyasının yalnız başına İngiliz projesini battal eylemesi Londrada bu devlete karşı eski iti- maisızlığı bir kat daha kuvvetlendirmiştir. ŞARK İTİLÂFI, — Avrupa devletleri biribirlerine karşı derin süphe ve husumet gösterdikleri bir gamanda Yakın ve Orta Şark devletleri arasında birçok asırlardanberi ilk defa karşılıklı itimat ve emniyet muhkem bir surelte yerleşmiştir. Tahranda Saadabad sarayında İran, Türkiye, Irak ve Afganistan hariciye nazırları ara- sında imza edilen ademi tecavüz misakı bu dört devletin biribirleri- ne karşı tecavüz etmemelerini ve hariçten yapılacak taarruzlarda yardım göstermemelerini ve kendilerini alâkadar ve müteessir eden ahvalde aralarında istişarede bulunmalarını temin etmiştir. Bu şark misakı sayesinde dört devlet yekdiğerinden emin olarak diğer hudut ve cephelerde ve sahalarda siyasi faaliyette ve harekette bu- iunabileceklerdir. Şarklı dört devlet misakı ayni zamanda Türkiye- nin dahil bulunduğu Balkanlı dört devletin anlaşma misakını ta- mamlamaklta ve Türkiye Garp ile Şarkın anlaşmasında hakiki bir vasıta teşkil etmektedir. SOVYETLER VE DÜNYA POLİTİKASI. — Dünya politikasın- da bir büyük âmil bulunan Sovyet Rusyası içinde umumi erkânı- harbiye reisi ile ordu kumandanlarından birçoğunun idamına ve muahharen komünist partisi ile Sovyet hükümeti başında bulunan maruj birçok politika ve devlet adamlarının tevkifine ve değiştiril- mesine sebep olan karıştırıcı ve tahrip edici anasırın meydana çık- ması, bu büyük devletin garpta ve şarktaki siyasi mevkiini mitees- sir etmiştir. Fransada zaten bolşeviklik ile anlaşmak ve ittifak etmek aley- Rinde bulunan cereyanlar kuvvet bulmuştur. Fransada hükümetin başında bulunan sol partiler Sovyetlere karşı siyasi meshep düşün- cesi ile teveccühkâör oldukları halde beynelmilel politikada Fransa- nın İngiliz ittifakına ve müzaheretine daha ziyade bel bağlamasına. lüzum görmüşlerdir. Şarkta dahi Sovyetlerin siyasi vaziyeti müteessir olmuştur. Ba- husus Şarki Sibiryada tahripkârlık ve casuslukla müttehem birçok. adamın idam edilmesi ziyadesile nazarı dikkati celbetmiştir. Sovyet- lerin dahili işleri ile fazlaca meşgul bulunmaları Japonyanın Asya- mn şarkında ve ortasında hâkim olmak için açık olarak harekete geçmesine saik olmuştur.
