20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 61

60 Her Ay bakıma göre mektep mevcut içtimai nizamın aynası olmaktan öteye geçemez. Bundan çıkan netice de şudur ki ileri gitmek 5 | dinde ta için, mekteplerle meşgul olmanın bir kıymeti yoktur. Bu na- zariyenin müdafilerine göre mekeplerde mühim bir inkılâp vücude getirmenin yegâne yolu evvelâ cemiyetin sınıflı mahi- yetini ortadan kaldırmaktır ve kudreti başka sınıfın eline dev- retmektir. Bir kere bu temin olunduktan sonra mekteplerde ihtiyacı duyulan inkılâp otomatik bir surette husule gelecektir ve bu terbiye inkılâbı halis ve kökünden bir inkılâp olacaktır. Şimdi temas ettiğimiz nokta bahis mevzuu olan umumi meseleye ait bir âmili ortaya koymamıza yarıyacaktır. Bu mez- hebin içtimai düşüncesinin başlıca esaslarını teferruatile almı- yacağım. Yalnız bir iki çizgi ile göstermek için diyeceğim ki bu mektebe göre bütün içtimai yapı iyice yerleşmiş ve tesanüt kurmuş bir sınıfın hâkimiyeti altındadır; bu hâkimiyet o ka- dar tam ve müstevlidir ki bu, ancak buna karşı birleşmiş içti- mai sınıfın şiddetli bir ihtilâl hareketile ortadan kaldırılabilir. Bana göre bugünkü vaziyet o kadar karışık ve biribirine girmiş öyle zıt temayüller taşıyor ki bu mezhebin müdafaa ettiği esas- lar, bilfiil mevcut olan şartların ancak mübalâğalı bir kabatas- lağını vermekten ileri gitmiyor. Buna rağmen onlarla birlikte ben de inanıyorum ki bugünkü vaziyeti bir iki çizgi ile kabart- mak ancak bugün eski kuvvetlerle yeni kuvvetler arasında bir çarpışma olduğunu kabul etmekle kabildir. Bu çarpışma kül- tür, din, ilim, felsefe, iktisat ve politika sahalarına şamildir. Münakaşamızı biraz daha ileri götürmek için farzedelim ki içtimai bir ihtilâl vukua gelmektedir ve şiddetli bir ihtilâl hareketi neticesi siyasi kudret mukabil sınıfın eline geçmekle neticelenmiştir. Yeni ihtilâl şartları altında mekteplerin tama- mile kudretsiz olması kanaati felâketi mucip olacak neticeler doğuracaktır. Bu ihtilâlci mezhebe göre bugün mektepler hâ- kim olan kapitalist sınıf sisteminin dileklerine uygun bir zih- niyet, bir inanma tipi, bir arzu ve hedef meydana getirmek- le meşguldür. Eğer bu doğru ise netice şuna varacaktır: Mey- dana getirilen ihtilâl istemediği anlaşmalara yanaşacaktır ve hattâ kudret elinin altından kayacaktır. Böyle bir ihtilâl irtica- ların, mukabil ihtilâllerin tohumlarını, canlı tohumlarını ken- © rekli mu dd İİ kılâpları “ner biri — böyle ol © cephesin © ki nizam © ti haline lis bir in “ni iktısa Burada | ” yasta ik © itiyatlar © eremiyec b Doktrin! © kar yı > (attitude i gelmesin © alist bir * sirlerini olduğunu ; kuvvetlej 8 miyette | i şart değil * hafaza iç ilü için za * ürenlerin ; geçmeder kökleşme ve ahlâk: düfi ve : altta cere lir, Mekti tek bir is hükümet meğe var