20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 54

.anın— 2fe ve 1 tat- terbi— wey'ın s 1937 Ame- uzak- soldan Dewey uygun keden pların ettik- erinin ha- ikada, : kar- Felsefe, Ruhiyat ve İçtimaiyat 53 ger içtimai problemler gibi) memleketimizin terbiye sistemini şuna buna bakarak son söz aramakla kuramıyacağımız meydana çıkar. Ve ancak, bir taraftan dünyanın ileri gidişinin (bir zamanlar garpte revaç kazanmış ve ebedi gibi görünmüş klâsik şeylerin değil) istika- metini görerek, diğer taraftan memleketimizin içinde bulunduğu ta- rihi ânın icaplarını kavrıyarak terbiye sistemini kurmaya koyulmak zarureti gün gibi belirir. Mevzuumun bazı cepheleri hakkında söylenecek yeni bir söz yoktur, Son senelerde cemiyetin değişme ameliyesi içinde bulunduğu ve mekteplerin arkada kaldığı hakikatine sık sık dokunulmuştur. Mekteplerdeki terbiyeyi, içtimai inkilâbı hu- sule getirmekte olan kuvvetlerle ve bu inkilâptan doğan ihti- yaçlarla daha sıkı bir münasebet haline getirmek hususundaki feryatları hepimiz biliyoruz. Belki son senelerde hiç bir mesele, bütün terbiye münakaşalarında mekteplerin içtimai hayata da- ha sıkı bağlanması ve onunla birleşmesi problemi kadar dahi üzerine çekmemiştir. Bu umumi meseleler üzerinde benim de yapabileceğim şeylerden biri çok zamandır söylenen sözleri tekrarlamaktan öteye geçmiyecektir. Buna rağmen içtimai inkilâbı meydana getiren kuvvetlere mekteplerin nasıl yaklaşacağı ve nasıl çalışacağı hususunda herkes tarafından kabul edilen fikirler pek cüz'i bir yekün tu- tar. Bir tarafta mekteplerin, husule gelen içtimai değişmeleri, ellerinden geldiği derecede muvaffakiyetle, aksettirmeleri ve daha ileri gitmemeleri fikrinde bulunanlar vardır. Bunlardan bazıları hattâ mekteplerin pasif kalıp parazit bir surette iş gör- meleri fikrindedirler. Başkaları da vardır ki, mekteplerin, iç- timai inkilâbın yol almasında ve yeni bir içtimai nizamın kuru- luşunda faal bir rol oynamalarını ileri sürerler, Mekteplerin böyle faal bir rol oynamasını ileri sürenler arasında bile telâk- ki farkları vardır. Bunların içinde bir kısım vardır ki mektep- lerin bu istikamet verici rolü, kuvvetli doktrinler aşılamak su- retiyle oynıyabileceğine iannırlar, bir kısım da vardır ki bü usule muarızdır. Hattâ bu sahada şimdi mevcut olmıyan fikir birliğine varılmış olsa bile yeni bir teşkilât baş gösterecektir. O da pratik sahada terbiye müesseselerinin ataletini kırıp tat- bikatta işliyebilecek bir program üzerinde mutabık kalmaktır.