20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 32
30 Her Ay İktisadi hâdiseler: FRANGIN DÜŞÜRÜLMESİ. — Ayın en mühim iktisadi hâdisesi Fransada müjrit solların memleketi sosyalisileşiirmek için terviç ettikleri içtimai kanunların devamından endişe ederek sermayele- rin harice kaçmasından dolayı Fransanın mali itibarı ile parasının düşmüş olmasıdır. Bunun önüne cezri tedbirler ile geçmek istiyen sosyalistlerin lideri Blum'un kabinesi âyan meclisinin muhalejeti üzerine düşmüştü. Yerine gelen ve daha ziyade küçük sermaye ve sanayi ve ticaret erbabını temsil eden radikal sosyalistlerin lideri Chautemps'ın kabinesi daha mahdut salâhiyet istiyerek âyan mec- lsine itimat telkin etmiştir. Yeni kabinenin ilk işi frangın altın kıymetini tekrar düşürmek olmuştur. Bu suretle bir İngiliz lirası 112 frank iken 135 frank ool- muştur. Frangın düşmesi bir zaruret icabı olduğundan İngiltere ile Amerika vaktile paraların kıymeti üzerinde o yaptıkları anlaşmayı bozmamışlardır. Yeni kabine vaziyeti kurtarmak için yalmz İrangın kıymetini düşürmekle kalmamıştır. Devletin alelâde bütçesini tevzin için on buçuk milyar jranklık yeni vergi ve resim tarhetmiştir. Ayni zamanda fevkalâde bütçeyi müdajad ve işsizlik masrajla- rına hasrederek azaltmıştır. Yeni bütçenin açığını kırk beş milyar- dan on yedi milyara indirmiştir. Küçük memurların maaşlarına do- kunmamak şartile devletin her türlü masarijinde şiddetli tasarruf yapmıştır. Devlete tâbi demiryollar ve emsali müesseseleri de ken- di yağları ile kavrulacak bir vaziyete getirmiştir. Diğer taraftan kıymet ve itibarları günden güne sukut eden rant denilen devlet eshamını sukuttan muhajaza için Fransa Ban- kasındaki altınların kıymetindeki kâğıt paranın düşmesinden hâsıl olan farktan altı milyar ayırmış ve hususi bir sermaye haline gelir- miştir. Devletin parası gibi eshamı da hususi bir sermayenin piya- saya müdahalesi ile muhajaza edilecektir. Yeni kabinenin tasarruf ve azalima faaliyeti sermayedarları memnun etmiş ise de sosyalisi, komünisi partileri ile amele teşek- küllerini pek memnun etmemiştir. Bunlar için için tekrar muhale- jete ve harekete hazırlanıyorlar. Muharrem Feyzi TOGAY
