20 Haziran 1937 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 60
'yanı lünü mek- ıdeki elim, etme Isun, »rob- içti- ileri- kuv- Felsefe, Ruhiyat ve İçtimaiyat 59 buna ilâveten terbiyenin hiçbir şey yapamıyacağını kabul et- mek demektir. Mevzuumun bu cephesini bırakmadan ev- vel mekteplerin tamamile bitaraf bir va- ziyet alabilecekleri fikrinde bulunan dü- şüncenin boş bir hayalden başka bir şey olmadığını bir defa daha hatıra getirmek isterim. Mekteplerin bitaraf kalması fik- rinin pratikte hiç yeri yoktur. Bu fikir, her ne pahasına olursa olsun, pratiğe dökülmek istenirse husule gelecek olan içtimai netice, nizamsızlığın devamından ve zekâ eseri olmıyan kör bir mücadelenin sürüklenip gitmesinden başka bir şey olamaz. Ha- kikatte bundan istifade edecek olan taraf mürtecilerdir. Bita- raflık namı altında irtica kuvvetlendirmenin en müessir çare- si, yetişen nesli içinde yaşadıkları şartlar ve karşılaşacakları ha- kiki meseleler hakkında karanlıkta bırakmakla temin edilmiş olur. Cepheden hücum yapılmadığı için ve incelikle vukua gel- diği için bunun yapacağı tesir çok daha kuvvetlidir, çünkü böy- le kapalı bir usule müracaat edildiği takdirde ne öğretenler, ne öğretilenler, ne olup bittiğinin, kendilerinin ne vaziyete konul- duğunun farkında olmazlar. Vuzuh ancak asıl meselenin açık- ça ifade edildiği nisbette temin olunabilir. Bu büyük mesele sudur: Mektep hayatının ve işinin içtimai can damarı neresidir ve bu can damarı noktasına tekabül eden terbiye tedbirleri ne- den ibarettir? Bitaraflık irticaa yardım eder: Şimdiye kadar muhafazakâr grupun ter- biyenin kudretsizliğine (kani olduğundan bahsettim. Politikanın bazı zıd insanları bir araya getirdiği malüm olan şeylerden- dir, Muhafazakârlardan başka, terbiyenin kudretsizliğine kana- at eden bir zümre daha vardır. Bunlar hâkim vaziyette bulu- nan iktısat ve siyaset rejiminin mekteplere tamamile hâkim ol- duğuna ve mekteplerin en ince teferruatına kadar bu hâkim rejimi aksettirdiğine kanidirler. Bu fikrin esasında bir cemiye- tin teşkilâtının tamamile muayyen bir iktısadi sınıfın nüfuzile taayyün ettiği hakkındaki kanaat vardır. Bunlara göre diğer herhangi bir içtimai müessese gibi mektep te hâkim sınıfın hiz- metinde kullanılan bir oyuncaktan başka bir şey olamaz. Bu İhtilâlci o radikaller terbiyenin kudretsiz- liğine kanidirler:
