20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 99
100 Her Ay Silâhlârın tekniklerinde ve kullanışında, ilim, esaslı rol oy- nuyor. Meselâ, otomobilin, bazı fiziki kanunlara müsteniden ya- pılmakta olduğunu önce söylemiştik. Bunun rasiyonal mihanik tarafından tetkiki neticesinde, auto - chenilleler ve tanklar keş- fedildi. Oto - şeniller sayesinde büyük sahra katolunabildi. Tanklar ise, askeri tayyarelerle birlikte, müthiş bir harp silâ- hıdır, tayyare ve tanklar, Büyük Harpte ve son zamanlarda kul- landığımiz harp silâhlarının en öldürücülerindendir. En yakın delilini dahili İspanyol harbinde gördük. Oto - şenillerle tanklar, mihaniki malümatın, iki zıd mak- satla kullanışının müvazi, iki misalidir, bunlardan biri yapıcı, ikincisi yıkıcıdır. Ahlâk bakımından birincisinin ikincisine mü- reccah olduğunu kabul etmiyecek bir fert tasavvur edilemez. İlmi sahada önce tesbit edilmesi icap eden Umumi kanunlar nokta sudur: Mütevali tahavvüllerile, her merhalede, evvelkilerden daha umumi hü- kümler ve kanunlar yaratmıya medar olan esaslı unsur veya un- surların keşfi.. Bu hüküm ve kanunların umumi heyeti ve bun- ların tatbiki değerleri hem tahlili, hem de terkibi mahiyettedir. Dil, ayni zamanda terkip ve tahlil aletidir. Fikrin mesaisini ko- laylaştırmak, tefyizi, istifadeye kabiliyetli bir hale getirmek için her kanun hükmü, mümkün mertebe münkah ve veciz, hem tah- lili, hem terkibi bir şekilde ifade etmeliyiz, bu ifadenin manası, .hiç bir sui tefehhüme yol açmıyacak şekilde olmalıdır. Nazari fizikin son tetkiklerinden anlaşıldığına göre gruplar, ilimlerin tekâmülünde esaslı unsurlardır. Newton'dan başlıyarak oEinstein'den geçen ve Guanta'ya varan ve birbirinin yerine kaim olan muhtelif nazariyeler, git- tikçe umumileşen grup hassalarından (propri&bes de groupes) başka bir şeye benzemiyor. Bu cümleden olarak, mühendisleri- mizin vücude getirdikleri eserlerden kısmı küllisinin müstenit olduğu rasiyonel mihanik (la mecanigue rationelle), ancak: Ga- lilâe tahavvülleri grupunun muteber olduğu sahalarda kabili tatbiktir. Nisbi mihanik (la mecanigue telativiste) de Einstein tahavvüller grupuna nisbetle ve evvelkinden şümullü ve umu- mi bir tarzda kabili tatbiktir.
