20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 39

Her Ay — Bak! dedi. Şu doğurduğun canavara bak! Sebep olduğun felâket manzumesini seyret! Sismondi'nin canavar diye haykırdığı makine, felâket man- zumesi dediği teknik terakki idi. Sismondi makinenin insanlara refah getireceğine, teknik terakkinin ekseriyeti teşkil eden emekçilere daha iyi hayat şartları temin edebileceğine inanmı- yordu. Nasıl inanabilirdi? O zamanlar yeni bir makinenin bulun- ması ameleyi, kendisini ve ailesi efradını geçindiren işten mah- rum ediyordu. Bu amele belki başka bir iş bulabilecekti. Fakat ne vakit? Ne gibi şartlar içinde? Nerede? Bu yeni iş için çoğun amelenin yeni bir çıraklık devresi beçirmesi icap edecekti. De- mek oluyor ki bu zavallı adam (ve ailesi efradı) yeni bir iş bu- lana, onu öğrenene kadar çalıştığı anlardakinden daha sefil bir hayat yaşamağa mahkümdu. Daha sefil bir hayat!.. Sismondi serbest rekabetin kötülüklerini ilk söyliyen mü- elliftir. Sismondi bu kaidenin nihayet en kuvvetlinin kanunun- dan ibaret olduğunu göstermiştir. Daha o zaman yeni istihsal sisteminin iki sınıf yaratacağını sezmiştir: Fakirler ve zengin- ler. Çünkü işler sınai, zirai veya ticari olsun küçük teşebbüs- lerin büyük teşebbüslere karşı koyamıyacağına aklı ermiştir. Karl Marx da daha sonra bu tezi ele alacak ve geliştirecektir. Sismondi serbestçi mektep fikirlerinden tamamile ve sarahaten ayrılarak serbest rekabetin kötülüklerine karşı devletin mü- dahalesini istemiştir. İşte Sismondinin bu düşünceleri bütün kollektivist nazari- yelerin öncüsü olan Sen Simon (1760 - 1825) ve mektebini ilham etmiştir. MI Sen Simon hareketinin derin manasını anlamak için onun zamanına dönmek lâzımdır. Teknik terakki herkese ümit verecek bir hızla ilerlemek- tedir. Fransız ihtilâli eski rejimi yıkmış, loncaları, gedikleri ortadan kaldırmıştır. Bu hal teşebbüslere girişmek arzusunu bütün gönüllere yerleştirmiştir. Eski ve batıl fikirler ortadan kalkmaktadır. Fakat bunların yerine yeni bir mistik koy-