20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 95
96 Her Ay Tatbiki ilimler, kelimenin târifine bakılacak olursa, fizik kanunlarını, pratik ve faydalı maksatların istihsali için kulla- nır. Meselâ Carnot (Karno) prensipi malümdur: «Her hararet makinesinde machine thermigue işliyen cisim hararetinden kaybeder, muhtelif iki hararet kaynağı kullanılmak- sızın sây istihsali production de travail edilemez.» Nazariyenin ve tecrübenin vazettiği bu suale cevap olarak denilebilir ki: aca- ba makinelerde, tahavvül ajanı olarak sudan başka bir madde kullanılamaz mı? Yine bu kanun iledir ki pratikde herhangi bir makinenin şu veya bu ihtiyaca tekabül etmek için ne gibi evsafı haiz olması lâzım geldiği tayin olunur. Carnot'nun nazariyeleri bütün şümulile tatbik edilmek istenilince fizikçiler şu neticeye varmışlardır. Buhar makinesinin islâh ve tekemmülü: ihtirak noktasında, harareti, daha iyi kullanabilmeğe mütevakkıttır. Sonraları bu tekâmül, infilâki motörlerde (â explosoin) tatbik ve tahakkuk ettirildi. İhtirak gazlerinin yüksek harareti sayesinde motörlerin randımanı da çok yükseldi, otomobil sa- nayiinde ve tayyarecilikte kullanılan motörler meydana geldi. On dokuzuncu asırda pek az ilim şubesi Fizik: vardır ki hakkında fizik kadar yazı yazıl- mış olsun. Fizik kanunlarını tesis için fizikçiler ne ka- dar çalıştılar! On dokuzuncu asrın başlan- gıcında, fizikçiler, kanunların sıhhatini tah- kik etmeyi hatırdan geçirmiyorlardı. Asrın ortasından itibaren Regnault ve Magnus gibi adamlar evvelki neslin keşiflerini ten- kide yeltendiler, Bu cümleden olarak Euler, Bernouilli, dAlem- bert, Gauchy, Poisson gibi riyaziyeciler şiddetli hücuma uğradı- lar. Desprös tarafından şiddetle sarsılmış olan Mariotte kanunu- nun yanlışlığını, Rögnault isbat etti. Ohm kanununu Jacobi olduk- ça sarstı. Bunun üzerine fizikçiler, araştırmalarını yeni bir isti- kamette yapmağa başladılar. Maksat: keşfedilen kanunlarla tec- İlmi kanunların tesbiti:
