20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 23
22 Her Ay taraf yanlış taraftır? Zira bu, Britanya adalarında kabul edil- miş taraf değildir. (*)J Ayni suretle 1931 senesinde İngiliz parasının kıymeti düş- tüğü vakit İngiltere hiç bir suretle telâş ve heyecan duymamış- hiç kimse İngiliz lirası düşüyor dememiş, anlaşılmaz sebepler- den dolayı yabancı paraların yükseldiği müşahede edilmiştir. Bu hale hayret edilmiş, bu hal halkın fenasına gitmiş, fakat endişe edilmemiştir. Böyle bir itimat bir kuvvettir; fakat belki de, bir realızm eksikliği, ve diğer milletlerin noktai nazarını anlamakta güç- lük yarattığı için ayni zamanda bir tehlikedir. İngilizlerin, harpten sonra Fransızların lüzumundan fazla kuvvetli bir ordu idame ettirdiğini muaheze ettikleri sırada, bir Fransız: «Fakat sizin için kuvvetli bir donanma idame ettirmek lâzım olduğunu çok iyi anlıyorsunuz» diye itiraz etse, hayretkâr bir tavırla «Bunun hiç münasebeti yok; Britanya filosu Avrupa sulhunu müdafaa için lâzımdır» diye cevap veriyorlardı. İngilizler bu fikirlerinde samimi idiler; fakat bir milletin, diğerlerinin noktai nazrını anlıyamaması tehlikelidir. Bilhassa genç nesilden İngiliz güzidelerinin bu hal ile mücadeleye gayret etmekte olduklarını ilâve etmem lâzımdır. Bu itimattan dolayı, İngiliz kat'i plânlar yapmak lüzumunu hiç bir suretle hissetmez. Plânının ne olduğu sorulduğu zaman, büyük bir sükünetle plânı olmadığı, ve olmasını da istemediği cevabını verir, «Plâna ne lüzum var?» der, «Futbol oynarken oyunun on beşinci dakikasında falan oyuncunun topu filâna geçireceğini bilir miyiz? Hayır. Antrenman yapmış, iyi retleks- leri olan oyuncuların istendiği zaman lâzımgelen hareketleri yapacağını biliriz. Bir devlet adamının da böyle hareket etmesi lâzımgeldiği kanaatindeyiz: devlet adamı da işe çok kat'i plân- larla başlamamalıdır; eğer kendisi hakikaten büyük bir devlet adamı ise muayyen bir vaziyette aşağı yukarı ne yapmak lâzım olacağını bilir». Harpten evvel, nazırlarımız Sir Edward Grey'e veya bu 1*1 Avrupa memleketlerinin büyük ekseriyetinde yolun sağ tarafı Britanya adalarında ise sol tarafı takip edilir. K.G.
