20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 8

iyat İ- Ml e- zik- HOMEŞe ki sre ii Eği i ç Siyaset ve İktisadiyai 7 mından bugün sarih şekilde tesbit veya hiç değilse tahmin edilmeleri lâzımgelen ekonomik ve sosyal hâdiselerin nekadar fazla olduğu, müdafaa ekonomisi istatistiklerinin başlıca va- zifeleri hakkında aşağıki izahlarımızdan anlaşılacaktır. Burada her şeyden önce başlıbaşına geniş bir grup teşkil eden istihsal istatistiklerinin zikredilmesi icap eder. Gıda eko- nomisi durumu hakkında etraflı bir malümat sahibi olabil- mek için mahalli taksimata ve ziraat ürünlerine göre tanzim edilmiş devamlı hasat istatistiklerine, sonra hayvanların mev- cut miktarını gösterecek istatistiklere, balıkçılık istatistiğine ve bir de orman istatistiğine ihtiyaç vardır. Bundan başka mevcut zirai makineler, gübre istimali ve gübre ihtiyacı V. &. için de ayrıca istatistik relevelerinin yapılması lâzımgelecek- tir. Yine ayni şekilde endüstri istatistiklerinin de tertibi icap eder. Diğer taraftan, mevcut «kapasite» ihtiyatları hakkında bir fikir edinebilmek için, endüstri işletmelerinden azami is- tihsal kabiliyetine nazaran, fiiliyatta nekadar istifade edildi- gini öğrenmek te bilhassa çok faydalı olacaktır. Fakat her şey- den önce şu noktaların tesbiti lâzımdır: Barışta sivil ihtiyaç maddeleri istihsal eden işletmelerin harpte askeri istihsal sa- hasına geçirilmeleri mümkün olacak mı (şayet olacaksa: bu işler nekadar zamanda başarılabilecek), mevcut tesisatı ne mikyasta genişletmek ve bu hususa nekadar sermaye tahsis etmek lâzımgelecek ilâh... Nihayet bir de, bugünkü vaziyette zirai ve sınai istihsalin savaşta, harbin tesirleri altında ne ş€- kil alacağı tahmin edilmeğe çalışılmaktadır. Müdafaa ekonomisi istatistiklerinin tetkik ettiğimiz o bu ilk grupu yanında, barış istihlâkinin ve harp ihtiyacının hesap- lanmasına yardım edecek ikinci bir grup daha vardır. Bilhas- sa harp ihtiyaçlarının tahmini meselesinde sivil ve askeri ma- kamların el birliği ile müştereken çalışmaları lâzımgeleceği gayet tabiidir. Harp zamanlarındaki ihtiyacın terkip ve vüs- ati hakkında aşağı yukarı bir fikir edinildikten sonra yapıla- cak ilk iş, ekonomik seferberlik plânında o ihtiyaçların tesvi- yesi için lâzımgelen hazırlıkları nazarı itibara almaktan iba rettir, bütün bu işler istihsalin ziyadeleştirilmesini ve sivil ihtiyaç kadrosunun daraltılmasını icap ettirecektir. Bu şüp-