20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 19

18 Her Ay kalmış bir Selt ve Roma eyaleti olmak, ve diğer taraftan Sak- son asılları dolayısile Cermen kültürüne iştirak etmiş olmak İngilterenin orijinal karakterlerinden biridir. Bundan dolayı, İngiltere bir taraftan Roma kanunu ve Roma düşünüş tarzının diğer bütün nüfuzlara galebe ettiği Fransa ve İtalyadan; ve diğer taraftan az Romalılaşan ve kültüründen Lâtin elemanla- rını reddeden Almanyadan başkadır. Bilâkis İngiltere bu halita- yı benimsemekte ve bununla iftihar etmektedir; bu birbirine uymazlığı sevmekte, ve idame ettirmeğe uğraşmaktadır. Nihayet hem lâtin hem sakson kültürüne Norman nizamı çok uygun bir surette inzimam etmiştir. Norman fethile İngil- tere ta İl. inci asırdanberi birleşmiş olduğu için diğer Avrupa memleketlerinden evvel organize bir devlet kurmuş, ve devam- lı ve kuvvetli bir mahalli hayattan mütenaim olabilmiştir. Fransa kralı, uzun müddet, yanı başında başka kuvvetlere müsaade edebilecek kadar kuvvetli olmadığı için asılzadelerini yere vurmak ve sonra büyük derebeylerini saray musahibi yap- mak mecburiyetinde kalmıştır; fetih hakkı ile kral olan İngik tere kralı ise evvelâ krallığın asılzadelerine, sonra da sayısız küçük manor sahiplerine istinat edebilmiştir, zira bütün bun- lar tâ fatih Guillaum zamanındanberi krallığa hürmete icbar edilmiş vaziyette idiler. Bu hükümet o kadar kuvvetli idi ki orduya bile ihtiyaç göstermiyordu. Filhakika, uzun müd- det İngilterenin daimi ordusu mevcut değildi; harp patladığı anda ordu toplanıyordu. İngiltere, müstebit bir kükümdar için çok elverişli, tebaanın hürriyeti için ise çok tehlikeli olan mü- tehassıslardan mürekkep bir ordudan korkuyordu. Sekizinci Henri ve Elizabeth'in tam manasile ordu denecek orduları yok- tu. Mükemmel bir ordu teşkil eden Cromwell ise bir müstebit olmuştu. Cromwell ordusunun dağıttığı parlamento bu vakayı hiç bir vakit unutmamıştır. Bu gün bile İngilterede, lüzumu kadar kuvvetli bir ordunun harp zamanında teşkil edilmesi lâ- zimgeldiği, fakat sulh zamanında orduyu mümkün olduğu ka- dar küçük bir kadroya indirmek muvafık olduğu muannit fik- ri bakidir. Merkezi hükümetin ne ordu ne de polisi olmaması memle- kette kanuna hürmetin çok derin olmasını icap ettirmektedir.