20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 144

Mukayeseli Edebiyat Yazan: Şerif Hulüsi Edebi eserlere karşı alâkamız evvelâ okuma ile başlar. Okuduklarımız arasında bazı eserlere, insanlara duyduğumuz neviden bir sempati duyarız: Çünkü, bunların bir kısmı bize gözyaşı döktürmüştür, bir kısmı saadetin verdiğine yakın neş'e vermiştir. Fakat, içimizde, muayyen birkaç eser arasında bul- duğumuz fikir veya his itibarile olan yakınlığı araştırmak için bir arzu duymaklığımız, her şeyden evvel bizde sempati do- gurmuş olan eserler üzerinde hüküm vermek ve bu hükümde isabetli olabilmek için de alelâde bir kariden farklı hususiyet- lere sahip bulunmakla mümkündür. Alelâde okumadan son- ra gelen bu merhale Edebi tenkit dediğimiz şeydir. Edebi ten- kit bizi bir eserin sadece muhiti, ihtiva ettiği hisler ve fikir- ler, üslübu, ve yazıldığı edebi nevi içinde muvaffakıyeti ve ilh... gibi noktaları üzerinde düşünmeğe sevkeder. Fakat, bu noktalar üzerinde verilen hükümlerdeki isabe- timizi, eğer edebi eserlerle temasımız çok fazla ise, yani bir vakit geçirmeden ibaret değilse, daha ileri giderek, eserin bu noktalarının kendinden evvel ve sonraki eserlerle olan alâka- sını tesbit etmek suretile kontrol etmek isteriz. Böyle bir ni- yetle başlıyan tecessüs, derhal eser sahibinin diğer eserlerini okumak lüzumunu doğurur, bunu müellifin hayatı hakkında yapacağımız araştırmalar takip eder. Hayatına ve eserlerine dair malümat sahibi olduğumuz bu müellifi evvelâ yaşadığı devir, sonra da mensup olduğu mektep içinde mütalea edince tetkik sahamız biraz daha genişlemiş olur. Bu takdirde yeni