20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 82

TABIATTE İNKILÂB ve CEMİYET Yazan: Hilmi Ziya ÜLKEN (Geçen makalede bugünkü felsefenin tekâmül meselesi karşısında- ki vaziyelini telkik ettik. Burada içtimai tekâmülün dinamik izahı- nı çıkarmağa çalıştık. Bu makalede tabü ve içtimai inkılâbın tekâ- mül ile münasebeti üzerinde düşünüyoruz.) Tekâmül problemini geniş bir tarihi pro- Tekâmül ve inkılâp: cessus olmak üzere muhtelif ilimler içe- risinde gördükten sonra, şimdi onun sıkı- dan sıkıya bağlı olduğu diğer bir probleme temas etmemiz lâ- zımdır: Eğer bütün tarihi oluş bize fasılasız bir tekâmül ola- rak görünüyorsa, o halde devir değişmelerinden, eski şekil- lerin kırılarak yerine yenilerinin geçmesinden ibaret olan in- kılâbı nasıl izah etmeli? Bize birçok hâdiseler, cemiyet ve insan sahasında olduğu gibi, canlı ve cansız tabiatin içinde de atlamalar ve inkılâplı değişmelerin mevcut olduğunu göster- miyor mu? Bu mesele bir cihetten süreklilik ve süreksizlik şeklindeki çok geniş bir bilgi meselesini davet ettiği gibi, di- ger cihetten tabiat ilimleri içinde birçok müşahedelere mevzu olan mütation davasını canlandırmaktadır. Bu meselelerin her ikisine de evvelce dokunduğumuzdan dolayı, burada yal-