20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 108
ınların iitefeh- zerinde üniver- n tabi- ak, bü- ikma- in hep- » kana- > tefsir iiklope- n kur- » bulu- düzelit- ikri is- ir bile- bugün Juğuna karar- ket ya- en son büyük niş bir lif edi- İlim ve Fen 109 Welis kıymetli ve büyük bir romancıdır; romanları da, ilmi ve fenni branştandır. Kendisi tarihe de meraklıdır; gaze- tecilik yapmış ve nüfuzu nazar sahibi bir münekkit olduğunu ispat etmiştir. Binaenaleyh, ihtısası mahdut bir sahaya mun- hasır değildir. Fakat, bilgisi her sahada iktısas bilgisi de de- ğildir. Wells, daima romancı, hayal adamı olduğunu gösterir. İleri sürdüğü fikirlerin bazıları pek yerinde olmakla beraber, dünya ansiklopedisi projesi, bu ansiklopedinin, asrımızın şu- rişlerine kat'i bir deva olmak bakımından biraz müphem kal- mıştır. Welis'in fikri, heyeti umumiyesi itibarile şöyle hulâsa edi- lebilir: İlim, müteferrik disiplinlere ayrılmıştır ve insanlar, bilgilerinde ihtısas sahibi olmak zaruretindedirler. Bu suret- le, müktesebatları mahdut kalıyor. Milletleri, ahlâki veya si- yasi sahada sevk ve idare eden kimselerin ihtısas ve cehaleti, hali hazırdaki şurişlerde ve muvazene bozukluklarında büyük birer âmildir. Bir dünya ansiklopedisi vücuda getirilirse bu hale esaslı bir deva bulunmuş ve mukadder bir sukutun önü- ne geçilmiş olacaktır. İlimde ihtısas keyfiyetinin ilmin terakkisi ve umumi kül- tür bakımından tehlikeli bir hava yarattığı doğrudur. Bu ihtı- sas mücerret ilimlerde daha fazla olmakla beraber tatbiki ilimlerde de ondan az değildir. İfrat dereceye vardırılan tak- simi mesai, ihtısas icabatı ile, bilgiyi umumileştirme icabatı arasında bir tezada müncer oluyor. Herhangi bir sahaya ta- mamen munhasır kalınmadıkça geniş bir ilim kültürü almak kabil değildir. Geniş ilmi malümat sahibi olmadıkça da tam ihtısas elde edilemez. İşte tezat bu noktadadır. Ayni müfrit taksimi mesai, beşer ilimlerinde ve bu ilim- lerin tarih, hukuk, iktısat, içtimaiyat ilâh... gibi muhtelif şu- belerinde de görülür. Bunlarda da, biraz daha hafif olmakla beraber, ayni tezat vardır. Bu tezat, ilim adamlarının umumi kültürü ve alelümum entelektüellerin tahsil seviyesi üzerin- de zararlı bir tesir icra etmektedir. Bunun kötü eserleri, ser- best meslek sahiplerinin ve siyaset adamlarının, devlet adam- larının, muharrirlerin ilâh... tatbikat sahasındaki faaliyetle- rinde kendini gösterir.
