20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 116

118 Her Ay (Hakikaten bu Rıza paşanın bir yazma kitaptan üç, dört nüsha aldığı o kadar meşhurdu ki, biz çocuklar bile, bunu bi- lirdik: bir tanesini tezhibi için, bir nüshasını yazısı için, üçün- cüsünü de cildi için alıyordu.) Emiri efendi bu sefer Rıza paşanın kütüphanesine kızardı: — Rıza paşanın kütüphanesi mi? Hangi kütüphane? O, Ah- met Vefik paşanın kütüphanesini aldı. Toplamadı, hazır buldu. Bu münakaşa bir kavga sesile başladığı halde kavga çık- mazdı; ve Emiri efendi yazma kitabı satın alır, giderdi. Sonra ikisi birbirlerinin arkalarından mahremane eğlenirlerdi: kitabı ucuz aldığı için Emiri efendi kitapçının cehaletine, kitapçı pa- halı sattığı için Emiri efendinin saflığına gülerdi. Bu, işin tatlı tarafıdır; bir de korkunç kısmı var: eğer bu yazma kitabı Emiri efendi alamamış da Halis efendi (*| almışsa ertesi gün Emiri efendiden bu Hâlis efendinin mahrem rezaletlerini öğrendim: «resmi kütüphanelerden kitap çalar» dı; «Hazinei hassada mü- teahhitlere alacaklılarını vermemek için aptessiz namaza du- rur, öğle namazını ikindiye kadar bitirmez» di. Ben, zavallı Hâ- lis efendinin bu cinayetlerine o zaman senelerce inandım. O kadar gençtim ki Emiri efendinin sakalı gözümde mukaddesti. Fakat yaşım biraz artıp da Hâlis efendinin bu cinayetlerine Emiri efendinin nurani sakalından başka bir delil bulamayınca «yazma kitap» denen şeyden korktum. Fakat Emiri efendi o kadar temiz adamdı ki karar verdim: ahlâksız değildi, hastay- dı; hani Milâdın ikinci asrındanberi kitapların adedile beraber miktarı çoğalan hastalardan biri... Yalnız başka kitap has- talarının yanında Emiri efendi ehvendi. Çünkü ona gelinciye kada Avrupada neler vardı: okuması yazması olmadığı halde 52500 kitap toplıyan kont Astreler... Bir kitabı mezadda alama- dığı için arkasını vuran don Vensanlar... Lâkin insan ihtiyarlamıya başlayınca bir hususta fazla sinir- li olur. Emiri efendi de yaşlandıkça böyle oldu. Kitap için artık bir kişiyi değil, bir âileyi öldürüyordu: mademki Feyzullah efen- di kütüphanesinin vakfiyesini o satın alamamıştı da bir başkası satın almıştı; o halde o «başkası» nın kızı serbest, oğlu kumarbaz, (*) Hazinei Hassa muhasebecisi idi. Kitapları Üniversite Kü- tüphanesindedir, 8.000 cilttir.