20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 47

46 Her Ay miştik. Değil elimizdeki stokun, fakat bütün istihsal fazlamı- zın dahili fiyata nazaran yarı yarıya eksiğine satmış olsak ne çıkar sanki. Evvelki istihsalimiz 5 milyon tondu ve 50 milyon liralık bir servet demekti. Şimdiki istihsalimiz 25 milyon ton olduğuna ve bunun 5 milyonu dahilde ve 20 milyonu hariçte satıldığına 'göre, “dış piyasada © 50 zarar tenziline rağmen ifade ettiği servet 150 milyondur. Demek oluyor ki milli gelir 100 milyon lira art- mıştır. O halde zarar yok, kâr vardır. Halbuki istihsal fazlasından 30 milyon tonun daha önce başabaş bir fiyatla satıldığını farzetmiştik. Şu halde son stoklar satışının memlekete 150 milyon liralık döviz getirdi- ğine göre o miktarda mal ithal etmek imkânı hâsıl olmuş de- dektir. Demek oluyor ki, tedavülde, tam manasile karşılıksız paranın yekünu 150 milyondan ibarettir. İşte şimdi pletor tesirinden istifade edilecektir. Fakat bu- nu rasyonel yani akla uygun bir şekilde yapmak lâzımdır. Me- selâ lüks ihtiyaçları (sinema, tiyatro, sigara, ispirtolu içkiler, ipekliler, lüks kadın ve erkek eşyası, yüksek kaliteli mamul eşya) üzerindeki vasıtalı vergileri bu karşılıksız kalmış para miktarını yedirecek bir şekilde tanzim kâfidir. Her tedbire rağmen bu para tedavülden kaldırılamadığı takdirde bilâvasıta ve gelir nisbetine göre mütezayit hakiki bir muvazene vergisile işi halletmek mümkündür. Bilvasıta vergilerden kaçınma hastalığı, plâna girmemiş eşya fiyatlarının pek fazla yükselmesi yüzünden bu gibi emta- anın alıcısız kalabileceği itirazına gelince, bir yıl tedavül ka- biliyetli para çıkarmak suretile herkesi o yıl içinde bütün pa- rasını (tasarruf misali müstesna) sarfettirmeğe mecbur et- mek imkânı vardır. Kaldı ki mamul eşyaları da tedricen plâ- na almak suretile bu gibi sürprizler karşısında kalınmanın önü- ne geçilmiş olur. Dr. Orhan ARSAL Devletler Umumi Hukuku Döçenti