20 Mayıs 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 21

20 Her Ay Diğer tarihi vasıf: İngilterede sınıflar Fransadakinden çok daha birleşiktir, zira bu memlekette büyük içtimai inkilâplar olmuştur. İngilterede feodalite sistemi büyük bir suples gös- termiştir. Ticaret burjuvaziye ilk ehemmiyet devresini verdiği vakit, asılzadeler tüccar, ve ayni zamanda tüccarlar asılzade olmuştur. İngilterede feodalite sistemi büyük bir suples gös- zadelerin kücük çocukları burjuvaziye avdet ettikleri için, bü- yük burjuvalar asılzadelik aleyhinde bir politika takip etmeyi değil, kendileri de büyük bir aile teşkil etmeyi düşünmüşler- dir. Fransız ihtilâli patladığı vakit, İngilizler meselenin ne ol- duğunu cidden anlıyamamışlardır. Halbuki bu ihtilâl Fransayı ikiye bölmüştür. Fransada sağa veya sola mensup bir insan ol- mak, bir çokları için bütün hayatını taahhüt altına alan bir ka- rardır. Bir fransız köyünde iki üç kişiye başka türlü rey ver- dirmek mühim bir iştir. İngilterede ise 3 milyon müntehibe başka türlü rey verdirmek dünyanın en kolay işlerinden biri- dir. Esasen her intihapta ekseriyetin değiştiği görülmektedir; zira İngilizler parti bağlarına bizde olduğu gibi haris bir taas- sup ile ehemmiyet vermezler, Eğer İngilterede, kralın tahta çıkmasının 25. inci yıl dö- nümü |*J gibi bir hadise münasebetile sınıfların çok bariz bir vahdetini müşahede ediyorsak, bunun en büyük sebebini İn- gilterenin hiç bir vakit hakiki bir içtimai inkilâp geçirmemiş olmasında aramalıyız. İşçi birlikleri, (Trade Unions) inkilâpçı olmaktan ziyade kanuna riayetkârdırlar. Fakat İngilterede di- ger bir inkilâp, bir din inkilâbı olmuş, ve bu, İngilizler üzerin- de, 1789 inkilâbının Fransızlar üzerinde bıraktığı gibi izler bı- rakmıştır. Uzun müddet İngilizleri, Stuart hanedanına mensup krallar ve Anglikan kilisesi taraftarı «Cavalier» veya Stuart- ların muarızı ve hakiki protestan «Roundheads» diye ikiye ayır- mak mümkün olmuştur. Zamanın vücude getirdiği değişiklik- ler nazarı itibara alınacak olursa, zamanımızdaki İngilizlerde bile bu birbirine muhalif iki teşekkülün derin izlerini müşa- 1*1 Beşinci Corcun, iki sene evvel tes'it edilen 25 inci saltanat yıl dönümü, E.G.