20 Mart 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 9

8 Her Ay mesi manasız değildir. Tarihten bir misal alalım: Fransa, 1870 harbinde Alsas - Loren'i kaybetmişti. Almanya, 1870 sene- sinden sonra Frankfurt muahedesinin Alsas - Loren'e âit olan hükmünü Fransaya kabul ettirmeye çalışmış ise de buna muvaffak olamamıştı. Alman sefirleri ve Bismark, bu mesele- den her bahsettikçe, Fransızların verdikleri cevap şu idi: — Alsas-Loren meselesinden asla bahsetmeyiniz. Bundan bahsetmek taze bir yaranın üzerine kılıç dokundurmak kadar acıdır. Alsas-Loren'in mukadderatı Frankfurt'ta tayin edilmiş- tir. Fransa bunu teyit edecek yeni bir taahhüde girişemez. Demek oluyor ki Almanya, 1925 senesinin sonunda Lokar- no'yu imzalamakla, Fransa'nın kırk küsur sene Almanya'dan esirgediği şeyi Fransa'ya veriyor: Alsas-Loren'den vaz geçi- yordu. Lokarno'nun imzası Avrupa devletleri arasındaki münase- betlerin tarihinde bir dönüm noktası olmuştur. Bu imzayı takip eden beş altı sene Lokarno devridir. Bu devir içinde Almanya Milletler Cemiyeti'ne aza oldu. 1928 de kollektif barışın en ileri adımı olan Kellogg misakı imzalandı. Avrupa birliği için bir pro- je bile hazırlandı. Fakat Lokarno devri Almanyada tedrici bir hayal sukutu uyandırmaya başladı. Almanya, garp cephesinde kendisince fedakârlık addedilen şeyleri verirken şarkta bir takım müsaadekârlıklar elde edece- gini sanmıştı. Kendisine sömürge verilir ümidine düşmüştü. Silâh müsavatının tanınacağına inanmıştı. Tamirat borçlarının yüklerinden kurtulacağını ummuştu. Bütün bu ümitler boşa çıktı. Fransa Lokarno'yu imzalarken, Lehistan ile imzaladığı bir muahede ile eski müttefikine yeni teminat vermişti. Silâh- sızlanma konferansı, bir netice vermeden sürüp gitti, Evvelâ Almanya'nın silâh müsavatı tanınmadı. Sonra nazari olarak ta- nındı. Fakat tatbikatına geçmek sırası gelince; Almanya'ya si- lâh müsavatı verilmiyeceği anlaşıldı. Tamirat borçlarının yü- kü de hafiflemedi. Lokarno siyasetinin Almanya'yı hedeflerine doğru götürmiyeceği anlaşıldıkça, 1923 senesinde yaptığı bir darbe ile iktidarı eline almak istiyen bir cereyanın taraftarları kuvvetleştiler. Bunlar Hitlerci'lerdi. Milli sosyalist partisi namı