20 Mart 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 22

MN Siyaset, İktisadiyat ve İçtimaiyat 21 inkisara uğratacağım; çünkü sözlerimle, hakikatin sert top- rağı üzerinde kalarak resim akademisindeki meslekdaşlarımla meşru sayılamıyacak bir rekabete girişmiyeceğim. Bununla beraber daha ziyade iktisadi mahiyette bulunacak olan müta- lâalarımın iktisadiyatçılardan mürekkep bu seçilmiş dinleyi- ciler tarafından anlaşılacağını ümit ederim, Sizler ki lirayı ku- ruşa, kuruşu da paraya taksim etmeğe alışmış bulunuyorsunuz. 1 — Sayın dinleyiciler; Şehirler ne dün ne de hatta bu gün mimarlar ve hayalperestler - tarafından yapılmamış, bilâkis bir milletin hayat sahasında kendisini gösteren (hayatiyet ham- leleri), (azim ve iradesi) tarafından vücude getirilmiştir. Bu (Azim ve irade) kelimesini sureti mahsusada kullanıyorum. İlmi mahiyetten biraz daha uzak bir tabir kullanmak istesey- dim, buna (sermaye) dahi deyebilirdim. Fakat derhal şunu i- lâve edeyim: Bu sermaye kelimesini siz de benim gibi tarif et- melisiniz. Yani, gündelik istihlâk çerçevesinde sarfolunmayıp biriktirilen iş kuvveti. İşte ben sermayeden bunu anlıyorum. Şu kadar ki sermayenin, münhasıran adam oğlunun bedeni ça- lışmasından meydana gelmiş bulunması ve yahut makinelerin yardımile kömür, petrol, rüzgâr ve su gibi tabiat kuvvetlerin- den istifade edilerek biriktirilen iş kuvvetinden hasıl olmuş bu- sl ayrı bir keyfiyettir. — Şehirlerin sermaye tarafından vücude getirildiğini Filhakika şehirler tarihinde (vücut bulan) veya- hut (büyüyüp meydana gelen) şehir ile, her hangi bir hüküm- darın arzusu eseri olarak meydana getirilmiş olan şehri yekdi- gerinden tefrik ederiz. Ancak iktisadi bakımdan böyle bir tef- rik yapmakta isabet yoktur. Çünkü her iki şehir tipinin inşa- sında âmil olan kuvvet, bütün bir millette birikmiş olan (haya tiyet hamlelerinden azim ve irade) den başka bir şey değildir. Bu azim ve irade, zecri hizmet şeklinde veya vergi şeklinde te- zahür eder, ve yahut ta arzu ile biriktirilerek henüz sarfedil- memiş olan tasarruf sermayesinde mündemiç iş kuvvetinden ibarettir. Firavun, sermayeye malik olmadan «Thebes» şehrini vücude getiremezdi. 3 — (1789) da Fransa büyük ihtilâli, bir çok sahalarda ol- duğu gibi, şehir inşası tarihinde de bir dönüm noktasıdır. Bu