20 Mart 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 27

26 Her Ay e e ma iri ee GA b ea yapmıyacak kadar fakir, diğer taraftan da Avrupa modasile bo- zulmasına asla müsaade edilemiyecek güzelliklerle zengin ve süslüdür. 13 — Vaziyeti biraz daha tebellür ettirmek için İstanbul ile her hangi bir garp şehrinin, meselâ Berlinin iktisadi vaziye- tini bir kaç rakamla göstereyim: Senelik milli gelir, Türkiye- de nüfus başına 85 lira olarak gösteriliyor. Almanya'nın nüfuş başına geliri bu rakkamın beş misli fazladır, İstanbul halkının gelirini kaydi ihtiyatla, nüfus başına yüz kırk lira kadar tahmin ediyoruz; Berlin şehrinin gene 1934 senesindeki nüfus başına geliri bunun üç buçuk misli idi. Bu mukayeselere bakacak olursak, İstanbul'un Berlin'e nazaran hakikaten fakir olduğunu görürüz. Bu vaziyet, eğer her iki şehrin ödediği vergileri yekdiğerile ölçecek olursak da- ha iyi meydana çıkar, İstanbul'lular nüfus başına aşağı yukarı otuz lira vergi veriyor. Berlin'liye isabet eden vergi miktarı ise 250 liradır. Bununla beraber her iki şehrin âmme iktisadiyatı sahasına tahsis edebilecekleri meblâğ bütün vergilerinin ancak dörtte biridir. Buna rağmen Berlin'in geliri İstanbul'a nazaran sekiz mislinden daha fazladır. 14 — Bu sözleri söyledikten sonra yaptığım mukayesenin biraz cebri olduğunu, ve bu mukayesede her iki memlekete ait paraların alım kudretini nazarı dikkate almadığımı ilâve etme- liyim. Bütün bu mülâhazalarla beraber İstanbul şehrinin Ber- lin'e nazaran fakir olduğunu ve bu itibarla âmme iktisadiyatı sahasında atacağı adımlarda çok ihtiyatkâr olması lâzımgeldiği anlaşılmaktadır. Aksi takdirde makineleşmesi ve modern cihaz- larla süslenmesi kendisi için bir fakrüddeme sebep olabilir. Unutmayınız ki İstanbul'un iki milyon metre murabbaı kaldırımsız sokağı mevcuttur. Kaldırımla döşenmiş olan sokak- lar öyle bir vaziyette bulunuyorlar ki (Berlin)' sevrüsefer Zâ- bıtası bunları seyrüsefer için tehlikeli diye gösterebilir ve bu sokaklardan pek mühim bir kısmı da kamyon, otomobil, omni- büs ve tramvay gibi modern nakil vasıtalarına elverişli olmak- tan çok uzaktır. 15 — Bu vaziyeti böylece tesbit ettikten sonra, İstanbul şehrinin iktisadi sahasında ifasile mükellef olabileceği vazife-