20 Mart 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 70

70 Her Ay İşte nihayet felsefi buhran, hakikat buhranı, bir termino- loji buhranına dayanıp kalıyor. Çünkü her sistem kelimeler- den, tabirlerden ve ıstılahlardan mürekkeptir. Biz henüz bu tabirler üstünde anlaşamıyoruz. Nietzsche buna Valery'den çok evvel dikkat etmişti. La Gaya Scienza'sının 102 nci sahife- sinden tercüme ediyorum: «Bir şey var ki beni çok zahmete sokmuştur ve fasılasız ra- hatsız etmekten hali kalmıyor: Eşyanın isimlerini öğrnmenin, onların ne olduklarını bilmekten daha ehemmiyetli bir iş ol- duğunu anlamak. Bir şeyin ismi, şöhreti, görünüşü, ehemmi- yeti, mutad vezni ve ölçüsü - ki haddi zatında o şeylerin üstü- ne ekseriya ruhlarına, hatta satıhlarına bile yabancı bir elbise gibi atılmış bir hata, indi bir vasıftır - nesilden nesile bu za- vahire beslenen itimat yüzünden dolayı bağlanır, âdeta onun ayni, kendi vücudu olur; iptidai zavahir hemen daima esas ol- makla, esas tesiri bulmakla nihayetlenir. Hangi çılgın onun aslını ve zarfını göstererek esas zannedilen bu âlemi, «realite» dedikleri bu âlemi yıkmak hayaline kapılır! Şunu da unutmı- yalım: Yavaş yavaş yeni «şeyler» yaratmak için yeni takdir- ler ve ihtimaller, yeni isimler yaratmak kâfidir!» Başka bir yerde de: «Her söz bir hurafedir» diyor. Marcel Proust da, realiteye itibari bir bilgi izafe eden ze- kânın şeriki cürmü olan lisan için: «<Hissettiklerimize onlardan o kadar ayrı bir ifade verir ki, diyor, pek az zaman sonra bu ifadeyi realite olarak kabul ederiz.» (La psychographie de M. Proust P. Ch. Blondel. S. 33). ” ç Bazı filozofların ve şairlerin kenarını çizip geçtikleri ve 'Shakespeare'i «Kelimeler, kelimeler, keleimeler...» diye söy- leten bu kelime, mana ve mefhum davası benim küçüktenberi düşünce kâbuslarımdan biri olmuştur. İlk önce ihtilâf nerededir? Sistemlerle hayat arasında mı? Evet: sistem sabit, hayat kımıldanışlı ve değişiktir. Onu bir sistemin içine kapamak, bir yazımda da söylediğim gibi, akan bir suyu avucun içinde hapsetmeye benzer; ki hakikat diye elimizde avucumuzda kalan şey o akan suyun bütün hızı, bü- MTA Fm m 1 Ga Eri