20 Mart 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 26

Siyaset, İktisadiyat ve İçtimaiyat 25 lerine satabiliyor. Diğer yüzde yetmiş beşi boşu boşuna şehirde gidip, geliyor. Şehrin muhtelif kısımlarında inşa edilen yollar ile, mühim paralar bağlanan diğer iktisadi teşebbüslerde de vaziyet ayni şekildedir. Bugün Avrupanın, modern şehirleri- nin üzerlerine aldıkları makine cihazı ancak bazılarının mu- 'vatffakiyetle taşıyabildikleri çok pahalı bir moda elbisesi halini almıştır. 11 — Avrupa'nın bu günkü sermaye ve makine şehirleri bize göstermiştir ki, âmme iktisadı sahasına soktuğumuz tesi- sat için icap eden masraflar, beher şehirli başına hesap edecek olursak gittikçe artmaktadır. Bu artma gündelik mesai saati- nin azalmasile gittikçe büyüyeceğinden, bunun önüne ancak iş saatinin iki veya üç postaya tefrik edilerek yirmi dört saate çıkarılmasile geçilebilecektir. Yine âmme sahasında tesadüf ettiğimiz teknik tesisatın nü- İus başına tahmil ettiği külfetler dolayısile iş ücretlerinde ha- sıl olan tabii yükseklik, garpteki bir çok sanayi merkezlerinin sanayi sahasında nisbeten geri sayılan ve bu gibi tesisata malik olmıyan ve daha ziyade el emeğile iş görülen şark memleket- lerile rekabet kabiliyetini tehdit etmeğe başladı ve garbin bu şehirleri ancak para kıymetlerini düşürmek, sermayelerini ten- zil etmek gibi mali manevralara baş vurarak bu rekabet kabi- liyetini muhafaza edebildiler. * * # 12 — Garbin büyük şehirlerinde gördüğümüz bu vaziyet- ten İstanbul için ne gibi dersler alınabilir, Hiç şüphesiz ilk ala- cağımız ders şudur ki İstanbul gibi fakir olmasına mukabil te- rakki yolunda ilerlemek istiyen bir şehirde Avrupa şehrinin bu günkü inkişafında gördüğümüz hataları yapmamak, Avrupa şehir inşaatının bu gün girmiş olduğu buhrana kapılmamak lâ- zımdır. İstanbul şehri de garp şehrinde gördüğümüz makine ciha- zını vücude getirmek istiyor; bu arzu karşısında şunu unut- mamalıdır ki bu makine elbisesi büyük bir sermayeye bağlıdır. Ve moda elbisesi olarak kullanılmıyacak derecede pahalıdır. İstanbul bir taraftan garp şehirlerinde gördüğümüz bu lüksü