20 Nisan 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 70
za- bir ıyat 3ca- ve nası iyo- rklı Miz İlim ve Fen Tİ büyük tekâmül hatvelerini üçe indirirsek, Yunan devri, orta devir ve teceddütten sonraki devre ayırırız. Fizikte birinci de- vir Yunanlıların skolastik devridir; bu devirde Taldi, Aristo, Arşimed gibi büyük adamları görüyoruz. İkincisi Galile ile baş- lıyan tecrübe devri, üçüncüsü Newton'la başlıyan nazari fizik devridir. Musikide ilk hatve kilise ve halk musikileri, ikinci hatve olarak Palestina'nın musiki kumaşında kullandığı çözgü ve atkılar, yani armoninin ithali, üçüncüsü Bach'ın ortaya koy- duğu fasılalı musiki iskalasıdır. İlimde birinci devir ikinci ve üçüncü devirden farklıdır; çünkü birinci devirde ölçüye ehem- miyet verilmez, hatta kaba usul addedilirdi. Halbuki musiki- de Fisagors devri bile yine hakkile bir musiki devridir. Çünkü onda da az çok bir ölçü vardır. Eskiden ilim yalnız akademik âleme inhi- İlim ve musiki osar ediyordu. Fakat son zamanlarda ilmi metodlar her tarafta, halk arasında da tak- dirler kazandı. Yeni sanayi ve ticaret âlemi ilim adamlarının yardımını aradı. Bu arada fizikin ses şubesi de insanlara faydalı olduğunu gösterdi. Ses ilminin musiki âletlerinin imalinde çok büyük rol oy- nıyacağı şüphesiz olmakla beraber Boehm'ın flüte ait küçük, fakat mühim eserinden maada musiki aletlerinin hiç birinin i- malinde ilim cephesine bakılmamıştır. Bu da ilmin bu işte im- kânsızlığı değil, musiki aletlerini artistlerin kendi vahi fikirleri- ne göre islâh edilmesinin istenmesindedir. Artist, aletçi ve ilim adamı bu işte teşriki mesai ederlerse musiki aletlerinin pek mükemmel bir hale getirileceği şüphesizdir. Bu imkânlar pi- yano, org ve diğer aletlerin bazılarında nazarı itibara alınmak- tadır. Tam bir artist olan müzisyenlerin piyanola gibi miha- niki müzik aletlerine istihkar nazarile bakmakta hakları yok- tur, Müsavi fasılalı iskalanın Bach tarafından konmasındanbe- ri musiki sanatının bedii tekâmülünde piyanola kadar hizmet eden bir alet yok gibidir. Piyanolanın mucidi bu aletin musiki ve musiki aletlerinin tamamile ilmi bir şekilde tetkikine yar- dım edeceğini hatırından bile geçirmemişti, fakat hakikat böy- ledir. Basit mihaniki cihaz gitgide kemale ererek artistik tem- sillerde gayet ince işli mükemmel cihazlar meydana gelmesine
