20 Nisan 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 41

Frelsere TEKÂMÜL MESELESİ ve CEMİYET Yazan : Prof. Hilmi ZİYA (Geçen makaledetabiadn organik birtarik olduğunu ve tarih felsefesinin bütün tabiat felsefesini kuşattığımı görmüştük. Şimdi de bu meseleyi tabiatın muhtelif manzaralarındaki tekâmül bakımından tetkik edeceğiz.) Organik tabiatin vakalar halindeki cereya- nına devam (dur&e) diyoruz. Devam eden bir şey kendi kendisinin varisidir. İlmin heyeti mecmuası bu vakaların tenevvüü içinde devam eden or- ganik tabiatin etrafında dönmektedir. Descarteş yeni ilmin u- sullerini kurarken bu müşahhas devamın bir anını, yani (ego) yu ayırmak suretile «ruhi cevher» fikrine saplanmış va bu su- retle içinden çıkılamaz bir dualisme'e düşmüştü. Zamanımıza kadar ilimde mecanisme ve felsefede spiritualisme buhranları bu ilk ayırmadan ileri geliyordu. Fakat bir taraftan ruhiyat artık kendini bu müşkülden kurtarmağa başladığı gibi, diğer taraftan fizik de en yeni tekâmülü ile dynamisme'in zaferini temin etmiştir. İç ve dış âlemleri ayırmağa mahal yoktur. On- lar mekân - zaman mütemadisi halinde cereyan eden dina- mik ve organik bir bütün içinde eritilmelidir. Bu suretle tekâ- mül, bizzat bu müşahhas ve uzvi âlemde, vakaların değişme i- çindeki devamından başka bir şey değildir. vi 3 Tekâmül meselesinin bu yeni fizik felsefesi içinden görül- Yeni ilim ve tekâmül;