20 Nisan 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 16

İktisadiyat BUHRANIN SONUNA ERDİK MI? Yazan : Prof, İbrahim FAZIL İktisadi buhranlar istihsal ile istihlâk arasındaki muvaze- nesizliklerden doğar. Vücut lüzumundan çok veya az gıda al- dığı zaman nasıl hastalanırsa cemiyette de istihsal noksan ve- ya fazla olduğu zaman o suretle bir takım rahatsızlıklar husu- le gelir. Buhran iktisadi hayata ârız olan hastalıklardan başka bir şey değildir. Eski asırlarda mühim olan istihsal azlığı kıt- lık buhranlarıydı. Makinelerin ve nakil vasıtalarının tekâmü- lü, medeniyetin ilerlemesi bunları tamamile ortadan kaldırma- dıse de pek istisnai bir hale koydu. Buna mukabil istihsalin .aldığı büyük mikyaslar, ve bütün dünyanın mütevasıl kaplar gibi birbirine bağlanması eski asırlarda pek az görülen, her halde bu günkü kadar şümullü olmıyan, diğer bir nevi buhrâ- na, istihsal fazlalığı buhranlarına, meydan açtı. İktisatçılar mü- şahedelerile bu buhranların vasati olarak sekiz on senede bir tekerrür ettiğini ortaya koymuşlardır. Bunlara devri buhran isminin verilmesi de bundan dolayıdır, Nitekim 1815, 1827, 1836, 1847, 1857, 1867, 1873, 1882, 1890, 1900, 1907, 1922, ve 1930 sene- leri hep birer buhran başlangıcı seneleridir. Bunların müddet- leri birbirine nazaran çok fark ederler. Bir kaç ay içinde iyiliğe doğru dönenleri olduğu gibi senelerle uzayanları da vardır.