20 Nisan 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 46

46 Her Ay Nihayet: fizik âleminde tekâmülü gösteren ve fiziki kanunlarda statigue bir nizam ye- rine dynamigue bir nizamdan bahsetmeğe imkân veren diğer mühim bir hadise de entropie hadisesi- dir(iJ. Biz artık eski m&canisme'in tasvir ettiği, sabit bir surette ayni hallerden geçecek olan mükemmel kapalı bir sistem kar- şısında değiliz. Filvaki Carnot devresi, son hali başlangıç ha- linin ayni olmak itibarile, kapalıdır. Fakat nazari bir surette ne münferit (isol&) dir, ne de münferitleştirilebilir: dışındaki sıcak ve soğuk menbalarla münasebet halindedir. Tamamile isol& bir sistemde entropie tahavvüle tabidir. Clausius'un gös- terdiği gibi, o tahavvül daima bir istikamette gider: Sistem de- ğiştikçe entropie de artar. Artık yalnız bir geriye dönüş (invo- lution) değil, fakat bir sistem tekâmülü mevzuu bahistir, Mün- ferit sistemin, münferit kaldıkça yeniden başlamıyan mütema- di bir tarihi vardır (21. Vakıa muhtelif sistemler arasında her an münasebet mevcuttur ve bu suretle yine kapalı devreler fik- rine dönebiliriz. Fakat unutmamalıdır ki kâinat heyeti mecmu- asile münferit bir sistem, kendi dışındaki bir sisteme merbut olmıyan namütenahi bir bütün gibi alınınca tekrar entropie'nin meydana çıktığını ve bu manada bütün fiziki âlemin bir tarih manzarasını gösterdiğini kabul etmek zaruretindeyiz. Bundan dolayı Eddington, haklı olarak, tabiatın tekâmülünden ve bir «tabiat oluşu» ndan bahsetmektedir (91. Entropie hadisesi: Tabiatin tamami tarihinde (şua ve madde dıvarından sonra) aşılması en müşkül gö- rünen dıvarlardan biri de madde ile hayat arasındaki geçittir. Mihaniki maddecilerin haşin sistemlerine karşı mukavemet etmek «iç âlem» in hürriyetini kurtarmak Hayat nazariyeleri ve hayati tekâmül: (4) Kabili aks olan her kudret istihalesinde, massedilmiş bir mik- tar hararet ameli mihanikiye kalbolur. Biz her kabili aks istihaleye bu massedilmiş hararet miktarının tâbii gibi bakabiliriz. İşte bir sis- temin eniropiesi denilen şey bu tâbidir. Bu kelime yunancada «Ken- di kendisine dönüş» (involulion) manasına gelmekte imiş, ray Abel Rey: Le retour &ternel et la philosphie de la physigus (ShJ. 85 - 88, 244 - 246). n (4) Eddington: Ayni eser. (Shj. 1171 - 124); ayrıca: Eddingion, LWUnivers en ezpansion, 1935.