20 Nisan 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 7

6 Her Ay tur. Fakat bu noktalardan hiç birine dayanmak mümkün olma- dığı birer birer meydana çıkmıştır. Berlin - Roma mihveri için tabii yol arkadaşları, iştihası kabarık veya halinden hoşnutsuz milletler arasında bulunabi- lirdi. Bunların başında Japonya vardı, Japonlarla komünizm a- leyhinde bir anlaşmaya varıldığı gün Berlin - Roma en yaldız- lı gününü geçirdi. Fakat Japonlarla düşünülen iş beraberliğinin ölü doğmuş bir çocuktan başka bir şey olmadığı çok çabuk anlaşıldı. Avru- padaki iki memleketin emellerine; Uzak Şarkta bir âlet vazife- sini görmek, Japonların işine gelmedi. Zaten Japon emperyalizminin med ve cezir devirleri var- dır. Harbden sonra bir müddet med devri yürüdü, gitti. Sonra tecavüzi bir emperyalizmden vazgeçmek, dört yüz milyon Çinliyi dost tutmak ve Japon mallarına müşteri yapmak Japon- yaya daha kârlı göründü. 1921 - 1922 Vaşington konferansında Japonlar açıktan açığa cezir yoluna girdiler. Çinin yalnız Şan- - tung eyaletini değil, eski Alman kira mıntakası olan Kio - Chao- yu da Çine geri verdiler. Sonra bir aralık emperyalizm yeniden kabardı. Japonlar meydanı boş bularak Mançuri'yi zaptettiler, kendi âletleri ha- linde bir Mançu hükümeti kurdular. Fakat böylece yirmi sekiz milyon Çinliyi anayurddan ayırarak cebri bir hâkimiyet altına almak, bir taraftan da Soviyetlere meydan okumak Japonyaya pahalıya mal oldu. Çin seddinin diğer tarafındaki dört yüz mil- yon Çinli Japon düşmanı kesildiler. Bir taraftan Sovyetler yeni demir yolları yaptılar. Uzak Şarkta müstakil cepane fabrikala- rına ve depolara sahib yeni ordular kurdular ve Vilâdivostok- ta Japonyayı tehdid edebilecek bir hava üssü meydana getir- diler. Bugün Japonyada yeniden itidal tarafı üstün olmağa baş- lamıştır. Japonların İngilizlerle bir konuşmaya istek gösterdik- leri söyleniyor. İngiltere bu konuşmaya Çinden başka Amerika, Rusya ve Fransanın da karışmasını istiyecektir. Ortada ihtilâf- lı işler vardır. Fakat Uzak Şarkın sulha ve serbest ticarete ka- vuşması ümidi her halde çok kuvvetlidir. Avrupada da Berlin - Roma mihveri her kapıyı vurdu. Bir aralık Avusturya ve Macaristan İtalyanın arkasından yürüdü-