20 Nisan 1939 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 13

12 Her Ay Bu günkü karma karışık vaziyette vazıh olarak görülebi- len bir iki nokta vardır: Valansiya hükümeti fabrika amelele- rinin vücut verdikleri bir teşekküldür. Bu proleterye sınıfı ise, umumi nüfusun yüzde yirmisi bile değildir. Diğer taraftan, as- keri hareket, tıpkı eskisi gibi, yani idareci sınıfın, daha doğrusu asilzadelerle ruhbanın sevk ve idaresi altında gibidir. İspanyanın azim ekseriyeti de bu iki ateş arasında, fakat lâkayd, âkıbete intizar halindedir. Köylü, işçi, çifçi ve küçük müstahsil, bu gün- kü kardeş muharebesinin bütün fecaatini, bütün ağırlığını yük- lenmştir. Üçüncü İspanya adını verebileceğimiz bu sınıf, dün olduğu gibi bu gün de, sosyal meselenin hallini ve asırlık sefa- letine nihayet verilmesini bekliyor. Dahili harbin neticesi ne olursa olsun, İspanyaya hakiki sulhu ve sükünu getirecek olan, orada sosyal meseleyi hallede- cek olan kimsedir. İspanya, ötedenberi, ecnebi memleketlerden muzaheret ve yardım beklemek hatasına tekrar düşmüş ve ken- di memleketinin sosyal bünyesine uymayan rejimlerden istia- neye kalkmış vaziyettedir. İspanya kanunu esasisinin hiç bir zaman normal şekilde tatbik edilememiş olması, İspanyanın, gerek sosyal, gerek iktisadi bünye itibarile Avrupadan çok fark- lı olduğu halde, Avrupa rejimlerini aynen kopye etmeğe kal- kışı büyük bir hata teşkil ettiğini isbata kâfidir. Bu günkü temayülün de eski temayülden farksız görünüşü, İspanyada sükünetin pek zor iade edilebileceğine delildir. İs- panya, memleketin muhtaç olduğu ve onun hususi şeraitine uygun olan bir organizasyonu vücude getirebilecek bir şahsi- yete muhtaçtır. Hakikati söylemek lâzımgelirse, bu gün için, İspanyada, böyle bir şahsiyetin mevcut bulunduğunu zannet- miyoruz. Yvon Jan