1 Ocak 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 93

AYKIRI SÖZLER Anatole France Çeviren: Servet Yesarioğlu — Hak yenilmez bir kuvvettir er geç muzaffer olur. — Hayır, hakikat alelekser hakaretler altında, kü- fürler içinde, zifiri karanlıklarda boğulur. Dediklerimi size isbat edivereyim: Hakikat, vasıfları itibarile yalandan aşa- ğıdır. Zaten, onu, asıl işte bu vasıflar mahva mahküm et- miştir. Evvelemirde hakikat tektir, yalansa, o kadar çoktur ki... İşte görüyorsunuz ya yalan evvelâ sayıca hakikatten üs- tündür; hakkın, hakikatin mahzuru yalnız bu olsa neyse... Daha neler var neler... Sonra, hakikat tembeldir, hakikatte değişikliğe istidat yoktur, hakikat insanların zekâ ve ihti- raslarına kendini uydurabilecek terkip ve teliflere razı ol- maz. Yalanınsa, bu işte harika gösterici kaynakları vardır, yalan yumuşaktır, her kalıba girer, hem (söylemekten çe- kinmiyelim) yalan tabiidir, yalan ahlâka uygundur: Yalan duygu mekanizmasının alelâde mahsulü, vehim- lerin membaı, mahzeni olduğu için tabiidir. Bir arada yaşıyan insanlar, iyi ve kötü hakkındaki fi- kirlerini, ilâhi ve beşeri kanunlarını tabii hâdiselere dair o- lan en kudsi, en abuk sabuk, en yüce, en berbat, en sahte tefsirlere istinat ettirirler ki, işte yalan insanların bu itiyat- larile uyuşması itibarile ahlâka uygundur. Yalan, insanlardaki her faziletin, her güzelliğin esası- dır. İnsanlar bahçelerini, saraylarını, mabetlerini, kanaat-