1 Ocak 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 11
10 Her Ay taç olduğu masnuatın hemen hepsini hariçten satın alan Türkiye'nin ekonomik bünyesi bundan 100 - 150 sene önce hiç te bir taraflı değildi. O devirde bizde ziraatla beraber zamana göre mühim bir sanayi, bilhass çok ileri bir mensu- cat sanayii vardı. Bu sanayi ihtiyacımıza yettikten başka ihracata da müsaade ediyor, Bursa ipeklileri gibi birçok mensucatımız Avrupadan mahreç buluyordu. Bir buçuk asır evvel vaziyetleri aşağı yukarı müsavi bu-. lunan bu memleketler Hangi sebeblerle bu derece farklılaştılar ve ziraat ve sanayi memleketleri diye ikiye ay- rıldılar? Ulusların istihsallerinin tek taraflı olarak muay- yen bir şubede temerküzünü, sanayi memleketlerinde ziraa- tın, ziraat memleketlerinde ise sanayiin zayıtlamasını, hattâ bazan kuruyup yok olmasını intaç eden kuvvetler nedir?. Bu inkılâbın şartlarını asıl âmillerinden tefrik etmek lâ- zımdır. Sartlar, teknik mahiyettedir, ve istihsal, münakale ve konserve usüllerindeki terakkilerle ilgilidir. Bu terakkiler, memleketlerin kendi sahalarında birçok ülkelerin ihtiyacına kifayet edecek miktarda imatâl yapabilmelerini, kendilerin- den binlerce kilometre uzak mıntakaların mahsul ve ma- mullerinden istifade edebilmelerini mümkün kılmış, sanayi ve ziraat sahalarından birinde ihtisaslaşmanın ve bütün ar- sıulusal iş bölümünün zeminini hazırlamıştır. Bu teknik inkılâp olmamış olsa idi, bugün Avrupanın Çin yumurtalarını, Yeni Zeland tereyağını, Arjantin etini istih- lâk edebilmesi, Avrupada imal edilen birkaç metre murab- balı büyüklüğündeki camların hiç kırılmadan tâ Japonya- nın içine sevkedilebilmesi şüphesiz kabil olamıyacaktı. Fakat nakil ve istihsal tekniğinin terakkileri, memleket- lerin ticari münasebetlerinin sıklaşmasını ve genişlemesini izah edehilirse de, neden bazı memleketlerin sanayilerini di- ğerlerinin ziraatlerini kaybettiklerini izah edemez. Filhaki- ka eğer bütün memleketler, ayni zamanda yeni tekniği be- nimsemiş ve makineli büyük sanayie geçmiş olsalardı, bütün teknik tekemmülâta rağmen sanayi - ziraat memleketleri te- zadı vücut bulamazdı. O zaman, belki şimdi nasıl Fransa:
