1 Ocak 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 14

Siyaset ve İktisadiyat 13 line gelen ülkelerle şimdiki büyük sanayi memleketlerinin, 18 inci asrın sonundaki durumları mukayese edilecek olursa, o devirde, bu iki grup arasında, mühim tabii şartlar itiba- riyle, pek az fark bulunduğu görülür. Meselâ 1800 de İngil- terenin İskoçya dahil olmak üzere 10,4 milyon nüfusu var- dır. Türkiyenin o zamanki genel nüfusu bundan kat kat faz- la bulunduğu gibi, muayyen mıntakalarının nüfus kesafe- ti her halde İngiltereninkinden çok aşağı değildi. İngilte- renin coğrafi durumu çok müsait ise de, Avrupa ve Asyanın iltisak noktasında bulunan Türkiye de bu hususta ondan pek geri kalmıyordu. Madenler itibariyle Türkiye, İngiltere- den fakir olmakla beraber nebati ve hayvani ham maddeler itibariyle ona faikti. Fark tabii şartlarda değil, ekonomik ve kültürel şartlar- dadır. Orada münevver bir idare, müteşebbis, gözü açık, mü” reffeh bir nüfus, yüksek bir ilim yolları inşa edilmiş mamur bir memleket; burada aciz, zamanın icaplarına bigâne bir devlet, ve kabiliyetleri inkişaf ettirilmeyip cehalette bırakıl- mış Bir nüfus, bakımsız bir memleket, uhrevi bir medrese ilmi vardı. Hülâsa: Ziraat ve sanayi memleketleri ikiliği tabii şartlardaki farklardan ziyade milletlerin ekonomik ve kül- türel seviyeleri arasındaki farklardan doğmuştur. Bu ikiliğin kökü, tabiatin, bazı memleketleri sanayi memleketleri, di- gerlerini ziraat memleketi olarak yaratmış olması değil, bazı ulusların muayyen bir tekâmül safhasına diğerlerinden daha evvel erişmiş olmalarıdır. Memleketlerin hangi sebeplerle ziraat ve sanayi ülkeleri olarak iki kısma ayrıldıklarını inceledikten sonra bu hâdise- nin neticeleri üzerinde biraz duralım. Ziraat ve sanayi memleketleri ikiliğinin neticelerinden biri, memleketlerin ekonomik istiklâllerini kaybetmelerini, mukadderatlarının, mahsul ve mamüllerinin biribiriyle mü- badelesine bağlanması ve dolayısiyle mevcudiyetlerine bir emniyetsizlik unsurunun âriz olmasıdır. Şim- di meselâ, İngiltere: Kanada, Arjantin, Amerikadan buğday, Kübadan şeker; Arjantinden et, Çinden, Seylândan çay; Amerikadan, Hindistandan pamuk; Avustralyadan yün;