1 Ocak 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 42

44 Her Ay uyuyor: “İhtiyarlık zannedildiği gibi bizi çocuklaştırmaz, içi- mizdeki hakiki çocukları bulur.,, Don Kişot insanın hayat kavgasındaki mağlübiyetinin romanıdır. Fakat haddizatında pesimist olan bu eser peri masallarındaki şiir ve neşe ile, hatasız bir üslüp güzelliğiyle, heyecanlarına tamamen hâkim sözlerinin müvazenesini hiç bulmıyan bir hikâyesinin sihirleyici ruh sükünetiyle yazılmış- tır. Bu sükünet daha ilk cümleden kendini gösteriyor: “Adı herkes tarafından bilinen Mancha taraflarında bir yerde az zaman evvel bir jantiyom yaşadı.,, “İnsan hayatının romanı olan Don Kişot böyle peri masalı gibi başlıyor. Bence Don Kişot Avrupa edebiyatının ik mudil roman kahramanıdır. Dostoyevski'yi Kunt Hamsun'u okumuş olan bizler için bir romanın birçok manalarla dolu olması yeni bir şey değildir. Biz bir sanat eseri karşısında ayni manada ağlayıp gülmeğe çoktn alışkınız. Bununla beraber müphem ve iki taraflı görüşler edebiyata sonradan girmedirler. Or- ta çağın kahramanları hiç karışık değildirler: “Roland ce- sur Olivier akıllıdır. İlk büyük Fransız destanı olan Chanson de Roland'ın bu mısramda çok sarih bir mana vardır. Şa- irin ne demek istediğini çok iyi anlıyoruz. Şüphesiz bu mıs- raı yazan şair de hayatında birçok tezatlar görmüştür. Fa- kat kahramanları hakkında bize vermek istediği fikre hiç bir ipham, hiçbir ikilik karıştırmıyor. Roland cesur bir kah- ramandır. Fazla cüretkâr olduğu için, cesareti ifrata götür- düğü için mağlüp oluyor. Şüphesiz yüksek ruhlu bir insanın mağlüp olması trajik bir hâdisedir. Fakat Roland makul hu- dudu aştığı için mağlübiyete mahkümdu. Şair bize kahra- manın nesini beğenip nesini beğenmediğini açıkça söylüyor: Roland Olivier kadar akıllı değil. Orta çağ romanlarındaki safdil kahraman Perceval, Graal'in harikaları karşısında lâzım gelen sualleri sorma- makla bir cürüm işlemiştir. Fakat bu hatasını tashih edecek ve vicdanını temizliyecektir. Onun yapması icap edip te yap- madıği iyi hareketin ne olduğunu pek iyi biliyoruz. Orta ça- gın biri milli öteki dini olan bu iki kahramanı, Roland ve Perceval, yaptıkları iyi veya fena hareketlerle takdir edil-