1 Ocak 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 55
iki, an- Jâ- ta- Edebiyat ve Sanat 57 lık, dellâllık eden fütürizm Sovyet Rusyanın edebi hayatında hâkim bir rol oynadı. Buna âdeta bir edebiyat inhisarı da di- yebiliriz. Tıpkı bir evvelki devrede olduğu gibi, nazım, diğer edebiyat şekillerine tercih edildi. Öne geçti. Bu da kısmen Rusyadaki yasayış tarzının gayritabii olmasından ileri geli- yordu. Kitap, gazete basmak çok zorlaşmıştı. Basılan kitap- lar da müthiş bir surette azalmıştı. Yazılı edebiyat değil, şifa- hi edebiyat meydana çıkmıştı. Matbaaların yerini, Moskova- daki tamamile, fütüristlerle edebi müttefiklerinin inhisar al- tına aldıkları sayısız “şair kahvehane,, leri almıştı. Bu devreye de Rus edebiyatında kahvehane devri denir. İşte ihtilâlin ilk de Rus edebiyatında “Kahvehane devri,, denir. & İşte ihtilâlin ilk senelerinde komünistler, kütle ile en ya- kın temasta olan fütüristleri, propaganda vasıtaları için en işe yarıyan grup olarak telâkki etti ve kullandı. Bolşevikler bu anlaşmanın, devamsız ve muvakkat mahiyetini bilmiyor de- gillerdi. Ayni zamanda fütüristlerle, kendi gayeleri arasında- ki aykırılığı da pek iyi kavramışlardı. Onun için de daha o za- manlarda bile, bir sanat yaratmıya çalıştılar. Proleter kültürü (Prolet- kults) dershaneleri açtılar.Burada eski neslin şairlerin- den seçilmiş, komünistlikle alâkası bulunmıyan mütehassıslar, çalışan sınıf arasından bulunup çıkarılmış olan genç ve müstait yazıcılara kültür dersleri verdiler. Birkaç sene devam eden bu deneme tutunamadı. Bunu kabul eden Rus komünist fırkası, yeni bir yoldan yürüyerek, edebiyat sahasında yeniden kuru- lan cemiyete ahenkle makamla, tempo tutacak, uyacak, taze bir çığır açmıya karar verdi. Bu çığır nedir, bunu başka bir yazı- mızda izah etmeğe çalışacağız. Fütüristlerin şiir inhisarlarını kesenkes ellerinde tutma- ları; bir de sun'i Proleter edebiyatına revaçlandırmak husu- sunda yapılan muvaffakiyetsiz teşebbüslerle oçerçeveliyeceği- miz, anlatacağımız, Rus edebiyat tarihinin bu tranzisyon devri, 1921 de sona erdi. Bu da, dahili harbin bitmesi, ve yeni iktisa- di politikasının tatbiki ile oldu. Yeni iktisat politikasının sa- yesinde, birçok matbaalar kuruldu, edebi cereyanlar, kitap sat- ma hareketleri uyandırıldı, sanat işlerine nisbeten daha fazla
