1 Ocak 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 13

12 Her Ay nayii müteessir olmuştur. Bu cümleden olmak üzere Hindis- tanın cihanca tanınmış eski mensucat sanayii, - kısmen İngi- izler tarafından ağır vergilere tâbi tutulmak suretiyle - yı- kılmıştır. İkinci olarak Türkiye, İran, Çin gibi, gümrük hâ- kimiyetine malik bulunmıyan ve Japonyanın yaptığı veçhile harici münasebetlerini kesip otarşiyi tatbik edemiyen mem- leketlerin sanayii sarsılmıştır. Öbür Garbi Avrupa milletleri- ne gelince, bunlar, gümrük hâkimiyetlerine sahip oldukları ve biraz sonra kendileri de sınai kapitalizme geçtikleri için, sanayilerini kaybetmişler, bilâkis 19 uncu asrın ortalarından itibaren sanayi memleketleri olarak İngilterenin safına ka- tılmışlar, hattâ zamanla İngilterenin kuvvetli rakibi haline gelerek onun inhisarını kırmışlar ve yeni istihsal tar zlarına intibak etmesini bilmiyen ülkelerdeki sanayiin bakiyesinin mahvı işini tamamlamışlardır. Avrupadan vaki olan muhace- retlerle vücuda gelen, Arjantin, ve Brezilya gibi yeni mem- leketler ise, vaziyetleri icabı olarak doğrudan doğruya tek taraflı ziraat memleketi olarak kurulmuştur. Ziraat memleketleri, sanayi memleketleri tezadı muay- yen memleketlerin kapitalist sanayi usulünü tatbik edebil- dikleri halde diğerlerinin edememiş olmalarından doğmuş- tur. Fakat bunun sebebi nedir? Meselâ niçin 18 inci asrın sonunda İngiltere sanayiinde büyük mikyasta makineli ima- lât usulüne geçtiği halde İtalya, Rusya, Türkiye geçememiş- tir. Büyük sanayiin teessüsü bir takım şartlara bağlıdır. Bu şartlar kismen - coğrafi durumun müsait olması, nütus kesa- fetinin muayyen bir haddi aşması, ham maddenin, madenle- rin, bilhassa kömür ve demir yataklarının mevcudiyeti gibi - tabiidir. Kısmen de ekonomik, siyasal ve hukukidir. Mu me- yanda sermaye, nakil vasıtaları, iyi bir idare ve hukuk siste- mi sayılabilir. Nihayet büyük endüstrinin kültürel şartları da vardır. Uhrevi, amanevi bir ruhi haletle, Allah kerim zihni- yetiyle, batıl itikatlarla sanayi yapılamaz. Sanayi, ilim, tec- rübe ister. Rasyonel düşünen bir halk tabakasına ihtiyaç gösterir. Sanayilerini kaybedip tek taraflı ziraat memleketleri ha- dg 3 ani cr © m 0g. © co sir