7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 9

10 Hey Ay veya çok derecede mahdut sosyal tabakaların ihtiy açlarının tatminine yarıyordu.. Bunun aksine olarak, bugünkü vaziye- ti karakterlendiren nokta, hemen hemen bütün milli ekono- milere ait hayatın normal bir şekilde idamesinin, cihan eko- nomisi münasebetlerinin muntazam işlemesine tâbi olması dir. Zira muhtelif milli ekonomiler arasında bir buçuk asır zarfında gayet geniş bir tarzda teşekkül etmiş olan istihsal bölümü, cihan ekonomisi mekanizması bozulursa, büyük kütlelerin ekonomik ve hattâ maddi mevcudiyetinin tehlike- ye girmesine sebebiyet verir. Bu münasebetle şu noktaya da işaret etmeliyiz ki, milli ekonomilerin bünyesi, cihan ekono- misine ait münasebetlerin tarzına ve dinamiğine geniş mik- yasta tâbi olarak teşekkül etmiştir. Her ne kadar cihan eko- nomisinin muhtelif milli ekonomiler üzerine yaptığı tesirler zaman ve mekâna göre değişmekte ise de, bugün diyebiliriz ki, milli ekonomiler dahili piyasa için bile ne gibi ve ne ka- dar mal yetiştirebileceklerini tayin etmek hususunda serbest emi — Cihan ekonomisinin 19 uncu asırdaki ve büyük har- be a olan inkişafı, kendi başina olarak değil, ancak bu devirde büyük muvaffakiyetlerle inkişaf etmiş olan liberal kapitalist sistemle olan münasebetleri göz önünde tutularak kavranabilir. Şüphesiz, dış ekonomiye tatbiki teşebbüsü bü- yük muvaffakiyetlerle neticelenmiş olan “Rekabet sistemi,, nin ince mekanizması, ekonomik verimin fevkalâde fazlalaş- masına ve binaenaleyh büyük kütlelerin hayat istandardının yükselmesine sebep olmuştur. Fakat bunun muntazam işlen- mesi, bugün mevcut olmıyan ve mevcut olmaması sistemin temellerinin sarsılmasını intaç etmekten geri kalmıyan mu- ayyen şartlara tâbidir. İmdi, bu vaziyet karşısında; birçok kimseler, son inki- şafın liberal kapitalizmin tamamen mahvolmasile (ki bu- nunla cihan ekonomisi de mahva doğru gitmiş olur) neticele- nip, neticelenmiyeceğini düşünmektedirler. Bu suale cevap vermekle cihan ekonomisinin geleceği