7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 52

Her Ay riz. Yahut bir şarap kupasından bahsedilir: Fakat bu kupa- nın da bir hikâyesi vardır. Onu vaktile filân meşhur san'at- kâr yapmıştır, birine hediye etmiştir, o da falana takdim et- miştir ilâh... Bu misallerin hiç sonu gelmez. Şimdi diyeceğiz ki: Omiros kadar san'at vasıtalarının en hurda inceliklerine vakıf, daima yaptığını ve ne için yap- tığını kati bir isabetle bilen bir dâhinin eserinde bu muga- lata, bu garabet neden? Neden birdenbire en mühim şeyi solda sıfır bırakarak, en son plânda kalması, yahut daha iyi, hiç görünmemesi icabeden manasız bir cüz'ü birinci plâna geçiriyor? Bu sualimizle Omiros'un stiline dayanmış bulunu- yoruz. O bize gerçi hayatı ve insanlığı tasvir etti, fakat ha- kikatte olduğu gibi değil, san'at aynasında göründüğü gibi, Zaten maddi meşakkatlerin elemi ve çirkinliği içinde buna- lan insan bu mihneti bir kere daha duyup dinlemekle bir şey kazanmaz. Ona mevcuttan gına gelmiştir; ona bilâkis, mis- tik san'at kanunlarına göre stilize edilmiş bir hayatın rüyeti lâzımdır; tâ ki zaruri olarak sürüklendiği bıkkınlık ve bed- binlik tehlikesinden kurtulsun ve gündelik zahmetlerin yü- künü bundan böyle de taşıyabilmek için kuvvet bulsun. İtiraf etmeliyiz ki Omiros bunda fevkalâde muvaffak olmuştur. Onu okurken, takdir ve gıbta ile benzi sararmıya- cak bir kalem sahibi tasavvur edemem. Reel bir hakikatten bahseder gibi esatiri nakletmesini, kader ve kısmete inanma- sını; hikâyenin akışını en helecanlı noktada katedip banal bir cüzü ele almasını çok görmiyelim, O bize demek istiyor ki: “İşte size hasretini çektiğiniz bir dünya, biraz da bunun içinde yaşıyarak dinlenin. Çünkü bu sizin kendi dünyanız- dır. Ayni gök, ayni denizler, ayni memleketler. Hep bildiği- niz insanlar, ihtiraslar, maceralar. Metafizik bir motifle ar- monize edilmiş, esatirle stilize edilmiş; çirkinliği, ağırlığı, manasızlığı hazfedilmiş bir hayat tasviri. San'at aynasında kendi ideal aksinizi görerek şifa bulun.,, Sözlerimi bitirmezden evvel Omiros'un şahsı hakkında- ki asırdide münakaşalara dokunmak isterim. Bügün bu kav-