7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 62

66 Her Ay ceden çıkmış olan hatıralarını yazmıya çalıştı. Bu hatıraların üçüncü cildi, (Asrın Başlangıcı) ölümünden biraz o evvel çıktı. (Şair 7 ikincikânun 19834 de ölmüştür). Bu hatıralar, Beli'nin o ana kadar yazmış olduğu şey- lerden çok daha dikkati çekecek bir mahiyette idi. Fakat, sair, bunları kaleme alırken, ilk plânını değiştirdi. Esere bir otobiyografi diye başlamışken, daha ziyade zamanının ta- rihini meydana getirdi. Bununla beraber, Beli, bir tarihçi bâ- kımından, icap ettiği kadar objectif değildi. Yazılarında şahsi garazın bütün izleri görünüyordu. O kadar ki, insan bunları okurken, siyasi mülâhazaların tesirile, hâdiseleri, vakıa- ları anlatan satırlardan bile yeni ve başka manalar çıkarmak te- mayülüne kapılıyor. Bununla beraber Beli'nin hatıraları, ruhun- da deha ile deliliği mezcetmiş, velüt bir muharririn, Rus edebi- yat tarihinin parlak bir devresini ebedileştiren değerli ve alâ- kaya değer bir vesikası olarak kalacaktır. Beli'nin bugünkü Rus edebiyatındaki mevkii de pek bü- yüktür. O, bu edebiyata yalnız hizmet etmekle kâlmamış, vücuda getirdiği şekil yenilikleri ile genç Rus yazıcıların ü- zerinde de derin tesirler yaratmıştır. İhtilâlin ilk senelerindeki - süslü - yazıcıları mesir ve hele Pilnyah, şairden birçok şeyler öğrenmişlerdir. Fakat talebesinden hiçbiri, kendisinin en muvaftak eseri ayarında bir eser yaratamamış, dolayısile Beli'nin Rus nesrindeki ta- kip edegeldiği am'ane, - umumiyet itibarile - yaşıyamamışlır. O kadar ki süslü nesirde Leskov ile Römizowun kullandık- ları Skaz şekli daha devamlı ve meyvalı olmuştur: Sonra, Realism'e doğru gittikçe artan temayül, Beliizmciliği bütün bütün ortadan kaldırmayı istihdaf etmektedir. Rus edebiyatındaki mevkii ne olursa olsun, bu edebiya- ta neler vermiş bulunursa bulunsun, Beli Rus edebiyatının (Sovyet devresinde tipik bir sima olarak yükselemez. İhtilâl sonrası eserleri de dahil olmak üzere, onun yeri sembolizm çağında berkimiş bulunmaktadır. İbrahim Hoyi