7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 30

42 Her Ay Ona göre hükümdar kitleler üzerinde ferdi bir hâkimiyet tesis edebilmek için halkın müşterek moral kiymetlerini is- tismar etmesi lâzımdır. Başka bir ifade ile, hükümdar hal- kın haleti ruhiyesine göre yarattığı müşterek ahlâki kıy- metler vasıtası ile halkı birbirine bağlıyabildiği kadar kendisine “de bağlıyabilmelidir. . Yani hükümdar mevkiini muhafaza edehilmelidir. Fakat bunu cebir ve istimal sure- tile değil, halkın teveccühünü kazanmak, halkın kalbine hülül etmek suretile yapmalıdır. Hükümdar o kadar kurnaz olmalıdır ki, her şeyden evvel halkın nazarında sonsuz bir emniyete mazhar olabilmelidir. Hükümdar bunu elde ettikten, ve tab'asına kendisini mutlak surette sevdirdikten sonra, bir gün yanlış bir hareket yapsa dahi, halk hükümdarı bu hareketinde bile gene haklı görür ve alkışlar. Bundan şu netice çıkıyor: Halkın muhabbetini kazanan bir hükümdarın yanlış hareket, ve bu yanlış hareketlerinin tevali etmesi neticede yalnız hükümdarın sukütunu değil, milletin inkırazını mütezammındır. Böyle olan hükümdar milletin tedrici olarak mahvına se- bep olabilir. Binaenaleyh Makiyavele göre: “Böyle bir mev- kii ihdas eden hükümdar son derece dikkatli olmalıdır. Bu hükümdarın ufak bir kaprisi bazan bütün bir devletin inkıra- zını intaç edebilir.,, Bunun tarihte birçok misallerine tesadüf edilebilir. Me- selâ Çar ikinci Nikola çariçe Aleksandra Feodrownanın te- siriyle Rusyanın harbe girmesi hakkındaki kararını verme- seydi, ve kezalik gene Çariçenin tesiriyle sonradan bizzat cepheye ordunun başına geçmeseydi, kendisi ve idaresi niha- yet bulmıyacağı gibi; bittabi bugün Rusya da bolşevik olmı- yacaktı. Çariçenin Çar üzerindeki nüfuz ve tesiri Çarın Za- fiyeti, ve Çariçeye karşı beslediği derin muhabbet, Rusyada monarşinin yıkılmasına sebep olmuştur. Halbuki Aleksandra Feodrowna, haris, isterik, anut ve