7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 17
18 Her Ay 13 Beynelmilel sermaye hareketlerine gelince, harp- ten evvelki duruma nazaran değişiklikler, bilhassa uzun 2a- manlar bu hareketlerin mühim bir kısmının bir takım siyasi mülâhazalarla tayin olunmuş olmasında (meshur tamirat ismi altında harp tazminatını hatırlıyalım) ve bundan maa- da, kısa vadeli ecnebi kredilerinin pek fazla artmış olmasın- da kendilerini göstermektedirler. Filhakika, bu kredile- rin yekünu 1930 da takriben 30 milyar Türk lirasına, yani harpten evvelki meblâğın altı misline çıkmıştır. Bu kısa va- deli kredilerin asıl İsvestissement'lere ' nazaran hâkim bir mevki tutması - ki bunun fena neticeleri o 1931/33 buhran senelerinde herkes için meydana çıkmıştır - zamanımızın Si- yasi ekonomik emniyetsizliğinin en karakteristik işaretlerin- den biridir; bu, beynelmilel ekonomik münasebetleri sar- san para karışıklıklarının hem illeti hem neticesidir. Zira, hr müstahsilin ve her tacirin üzerine alması icap eden normal risklere hesap edilemiyen bir para riski ilâve olursa, infilâsyon ve bililtizam yapılmış dövaluation'lar muntazaman tekarrür eden hâdiseler olursa, ve ithalâtçının - döviz tahditleri yüzünden menolunmasından da sarfınazar - tedi- ye etmek istediği anda ecnebi parasını kıymetinin ne kadar olacağını kimse kestiremezse, cihan ekonomisine karşı kuv- vetli bir istek nasıl hasıl olabilir?. 14 — Nihayet, beynelmilel mühaceretlere geçelim. Bu sahada da ayni manzaraya şahit oluyoruz: İkamet yeri de- giştirmek serbestisinin kaldırılması, ve bu da bir takım eko- nominin haricinde bulunan saikler ve hattâ nasyonalist ve ırkçı mülâhazaları dolayısiyle... Şu vakanın bütün ehemmi- yeti düşünülsün: . Harpten evvel Amerika birleşik hükümetlerine senede vukubulan mühaceret sekiz yüz bin ile dokuz yüz bin ara- sında iken son büyük buhrandan evvel bunun üçte birine ka- dar düşmüş, buhrandan sonra otuz bine kadar inmiştir. Muhacerete karşı keyfiyet bakımından yapılan tahditlerin ne gibi hususi aksülâmelleri olacağını, bu yüzden herhalde çok buhran geçiren Japonyanın misali gösterir.
