7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 12

Siyaset ve İktisadiyat 13 5 — Kaydedilen şartlar altında cihan ekonomisi münase- betlerinin inkişafını müşahhas olarak gösterebilecek bazı ra- kamları zikredelim: Bugünkü Türk parasının kıymetine irca edip diyebiliriz ki beynelmilel mübadelelerin yani ithalât ve ihracatın mecmuu 1800 den 1850 ye kadar İ milyardan 7 milyara, ve 1900 de 40 milyara ve 1913 de de 80 milyara çıkmıştı. Demek ki başlıca artma umumi harbe takaddüm eden 50 sene içinde, yani sanayi istihsalâtının ve nakliyatın fevkalâde büyük terakkiler yaptığı devirde vukubulmustur. Nakliyatın bu terakkisi ise, bilhassa deniz aşırı ticaretin ve mühaceretin inkişafına yardım etmiştir. Mühaceret müna- sebetile şu noktaya işaret etmek kâfi gelir: Harpten evvel en büyük mühaceret memleketi olan yalnız Şimali Amerika Bir- leşik Hükümetlerine mühaceret harpten evvelki asırda 30 ilâ 40 milyonluk bir insan yekünuna kadar çıkmıştır ki, bunun yarısı harpten evvelki son 30 seneye aittir. Sermayelerin ih- racının ehemmiyeti, harpten evvel, başlıca alacaklı altı mem- leket tarafından ecnebi memleketlerde yatırılmış sermaye- lerin yekünunun takriben 90 milyar Türk lirası tuttuğunda, diğer taraftan kısa vadeli kredilerin mecmuunun ancak 4 ilâ 5 milyar olduğunda görülmektedir. Her ne kadar harpten evvelki sermaye ihracatında siyasi mahiyette mülâhazalar da esası teşkil ediyorlardıysa da, alacaklıların ekonomik menfaati vazih bir surette daha ileride bulunmakta idi. 6 — Nihayet, nakliyatın terakkilerini gösteren bazı ra- kamlar zikredelim: Her şeyden önce başlangıcı geçen asrın ortalarına doğru düşen demiryolunu ele almak lâzımdır. U- mumi harbe takaddüm eden 50 sene içinde dünya demiryo- lu şebekesinin uzunluğu yüz bin kilometreden 1 milyondan fazlaya çıkmakla 10 misli artmıştır. Ticaret gemilerinin toni- lâto miktarının fazlalaşması - ki deniz aşırı ticaretin artma- sının ayni zamanda şartı, neticesi ve symptome'dur - dahi pek fazla olmuştur. Bundan maada, nakliyat süratinin gittikçe artması yüzün- den cihan nakliyatının kuvvetlenmesinin de büyük bir ehem-