7 Şubat 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 70

Her Ay sit bir şey gibi bakmamıştır. Karakterlerin üstadı ve san'at- kârı olan Shakespeare'i daima Byron'dan çok yüksek Ssa- yardı. Puşkim'in Puşkiw'in realizmi sadece onun büyük de- realizmi hâsının bir mahsulü değildir. Puşkin'in realizmi, onun kongre realiteye karşı gös- terdiği vakit ve sevgi ile büyümüş ve zenginleşmiştir. Bu key- tiyet onun, materyalist olan görüş tarzının tabii bir neticesi- dir. Puşkin'in dünyayı görüş tarzı, o devrin ileri bir görüş tarzı idi. Puşkin'in dehâsı sosyal hareketlerin dışında değil, belki on dokuzuncu yüzyılın ilş'yirmi beş senelerindeki sos- yal kalkınma içinde inkişaf etti ve olgunlaştı. Puşkin'in de- hâsı, o zamanlar henüz daha canlılıklarını muhafaza eden ve Fransız inkılâbını hazırlamş olan ideolojik cereyanlarla beslendi. Puşkin, o zamanlar gerek Avrupada, gerek Rusva- deki hayatseverlerin en büyüklerinden birisidir . Puş- kin, Dekabrist hareketinin bastırılışından sonra yalnız hükü- meti değil, fakat geniş sosyal muhitleri de istilâ eden umumi irtica cereyanına kendini kaptırmadı.. O devirde yarattığı eserlerde, mürekkep ve dolambaçlı yollarla yeni bir inkılâp- çı kalkışının en iptidai seyrini aksettirmeğe başladı... Bu ve- ni inkılâpçı kalkınış, daha sonraları, 60 senelerindeki Rus mütefekkirlerinin faaliyetile olgun bir şekilde ortaya çıktı. Puşkin'in dünyayı görüş tarzındaki ileri vasıf, onun in- san şahsına gösterdiği hürmette bilhassa kuvvetle göze çar- par. Devrin en hakir insanı sayılan toprak kölesi köylü bile Puşkin'in gözünde herhangi bir insan kadar insandır. Puşkin Puşkin, mujiklere karşı aldığı vaziyet ve toprağa bağlı ile bütün muhitinden keskin bir surette köylülük ayrılır. Puşkin için köylü, hâkim sınıfa mensup bir insan kadar insandı ve bir şahsiyetti... Aşağı tabakalara inmek, Puşkin dehâsının şuurlu bir vechesidir. Puşkin “ölmez,, sanatini, yalnız eserlerinin bedii kıymetiyle değil, belki zamanının bütün siriyetine rağmen