7 Mart 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 91

aşkla- neffüs ilerin, 1 için- esinin Edebiyat ve Sanat 93 Küçük Gogol, babasının evindeki ölü sükünetle burada hüküm süren neşeli yaşayış arasındaki farkı görmemezlik e- demezdi. Nitekim hem mistik, hem de şen ve alaycı bir ma- hiyet taşıyan Gogol'ün bircok eserleri bu şartların mahsulü- dür. Gogol'ün XIX uncu yüzyılın yirminci senelerine doğ- mektep hayatı oOru Rusyadaki toprak köleliği fejiminde yıkılış alâmetleri belirmeğe başladı. Pa- ralı - mübadele ekonomi sekli, yavaş yavaş Rusyanın her ta- rafında kökleşmeğe, toprak köleliği rejiminin temellerini sarsmağa başladı. Derebeyleri arasında esaslı bir farklılaş- ma göze carpıyordü. Küçük ve nisbeten fakir derebeyleri, mallarını, mülklerini daha büyüklerine kaptırarak şehirlere göç ediyorlar, karınlarını doyurmak için devlet memuriyet- lerine baş vuruyorlardı. Fakat böyle bir iş için, az da olsa, bir bilgiye, bir okuma ihtisasına ihtiyaç vardı. Artık patri- yarkal yaşayışa veda etmek mecburiyetinde kalan derebeyle- rinden büyük bir kısmı, işte bilhassa bunun için, çocuklarını okutmak lüzumunu duyuyorlardı.. Gogol ailesi de ayni lüzu- mu duyan bir derebey ailesi idi. “Nikoşa,, da evvelâ Vasilyevka'da bir seminaristten hu- susi ders almağa başladı. Daha sonra, 1819 senesinde küçük kardeşiyle beraber Poltava'ya gitti. Poltava'da iki kardeş bir sene kadar vilâyet mektebinde okudular.. 1821 senesi ya- zında Gogol, yaz tatili münasebetiyle evine geldi. Bu sırada küçük kardeşi öldü. Gogol de bir daha Poltava'ya dönmedi. Babası onu yeni açılan Nejin idadisine vermek istiyordu. Kont Bezborodski'nin parasiyle açılan ve sonraları “Li- se,, ismini alan Nejin idadisi, Puşkin'in okuduğu Çarskoye - selo'daki mektep gibi asilzade çocuklarına mahsustu. Gogol bu idadiye Troşçinski'nin yardımiyle bedava olarak, devlet hesabına kaydedildi. Mektebe girmek için bir müsabaka im- tihanından geçmek lâzımdı. Gogol bu imtihanı güçlükle ve-