7 Mart 1938 Tarihli Her Ay Dergisi Sayfa 61

ların- de a- ssasi- mele- acıklı arrir, olur. so- bir, ıktan Edebiyat ve Sanat nallerinden birinde “Bugün hava rüzgârlı.,, gibi, şu dakika- da iyice katırlıyamadığım basit bir cümleyi yazmak için bir saatten fazla düşündüğünü anlatıyor. Kırk yılık bir kalem tecrübesine sahip olan bu muharrir bile hâlâ alelâde olmak korkusunu geçirmekten kendini alamamış. Saatlerce düşün- dükten sonra yazılması lâzım gelen cümleyi bulmuş.” İşte: “Bugün hava rüzgârlı,,, Andre Gide, eline kalemi aldığı gündenberi süssüz ve çıplak cümle taraftarıdır. Fakat onun bu sadelik prensipi, salim bir düşünüşün lüzum gösterdiği ve müsaade ettiği yer- lerde cümlelerine biraz renk ve biraz gölge düşürmesine mâ- ni olmamıştır. Hiç şüphe yok ki bu renklilik ve bu boşluk, ancak masif bir sadeliği olan kütleli ve güneşli bir yazıya yaraşıyor. Bunun için yazıda sadelik ve açıklık taraftarları, pek haklı olarak, Boileaunun, ancak iyi düşünülen şeyin açık yazılabileceğini anlatan meşhur sözünü tekrarlarlar. Bir zamanlar karanlık bir ibareye sahip olmakla itham edi- len şair Paul Valöry bile süslü ve çapraşık bir ifadenin aley- hindedir: “Bazan bir üslübu süslemek icap etse bile, diyor, bu işi ancak net ve çıplak bir üslüp sahibi muharrirler iyi ya- pabilirler.,, Fakat yazıda aydınlığın ve sadeliğin bütün bu müda- taaları, bayağılığı, ve yavanlığı tesvik etmek için değildir. Halbuki yazılarında sade suya cümle yapan alelâde muhar- rirler, Boileau'nun meşhur sözüne dayanan bu sadelik apo- lojisine sığınırlar. “Biz iyi düşünüyoruz da onun için alelâde yazıyoruz.,, gibi alelâde, fakat kötü bir düşünüşleri yardır. İyi düşüncenin vasfı alelâdelik olmadığı gibi, sadeli- gin vasftıda basitlik değildir. Bütün yazı hüneri, sade bir fikri çetrefil söyliyen beceriksizin veya aceminin tam zıddına olarak, özlü ve girift bir fikri sade ifade etmek- ür. “Ben bugün şemsiyesiz sokağa çıktım.,, veya “filân şiir kitabı, ne yalan söyleyim, benim zevkimi okşamadı.,, tarzın- da lâkırdılardan başka yazısında hiç bir düşünce münhanisi olmıyan, dik ve düz ibare sahibi muharrir sadelik iddiasında bulunamaz. Çünkü bu iki cümleyi dolduran fikirler, zaten