1 Haziran 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 92

l olan madenin altaın olduğunu izah etmiştik. Altın üzerinden büyük matlubatı o- lan devletlerin bu matluplarını kıy- metlendirmek için unltanı nasıl kıy- metlendirmeğe ufğraştıklarını gör - dük. Bir maden esasının (altın, gü- müş, plâtin, ve saire) en belli buş- h kusura, para endisini, seçilen mMmadenin kiymelindeki tahavyülâ - ta buğlamasıdır. Altına gelince, bu tabavvülât, her yeyden evvel, alfın sahibi büyük devletlerin, buzün A- merika ve Fransa'nın, para fante- zistne tâbidir, Bunun içindir ki da- ha fena vaziyette olan devletler, bu hususta çok haklı olarak şikâ- yette bulunuyorlar ve bunlardan bir çoğu, bu veni ecinsg xulümden kurtulmak için altın esasmdan u- zaklaşıyorlar, Bu günün tüyük mes'eleleri: Iİk$ti- sadi buhran, pora buhranı, baynel. mülel borçlar, esas itlbarile bir bek mes'elenin, altın esası mes'elesinin muhtelif tesahüratından başka bir şey değildir. Altın eşuslı memleket- lerde buhranın hiricik sebebi pu- ranın fazla kıiymetlendirilmesidir. Buhrandan kurtulmak için millet- ler arka arkaya alfin esasını terk- elmektedirler Paranın kıymetlendirilmesi, bey - nelmilel barçlar yükünü tahammül edilemex bir hale getiriyor; borç- lu milletler artık ne borç ödiyehi- Üyor, ne de ödemek istiyor. Bütün Mes'eleler halledilmeden olduğu gi- bi dutuyor. Cihban iktisadiyatının bu günkü sartları içinde, altın esasını muha- faza elkmek imkânı olup almadığını araştırmak lâzımıdır. Telebbumu - su, bu mes'eleyi tetkik ederek nl- hayetlendireceğiz: Alftin essemin muhaluxası: Geç kalmış bazı iktisatçılır, buhram, islihsal ile istihlâk arasındaki mu- vazenosizliğin doğurduğunn izah et mekten başka bir şey olmıyan ça- eukca geyezeliklerine devum di - yorlar. Bunlar, bu muvazenesizliği buhranın doğurduğunu da pek âlâ Kddia edebilirlerdi! Buraya kadar bizi takip eltmek lüt- funda bulunan okuvucu, buhran mes'elesinin dümenli para mes'ele- sine müncer olduğuna bizimle be- raber, terecddüt etmeden, kanaat getirocektir. Bu satırları yazdığımız sıralarda bir çak memleketler allın esasını terk- etmiş bulunuyor: İngiltere, Japon- va, Danimarka, Norveç, İspanya, Portekis, İsveç, Rusya, Çin v. x. Bilhassa Almanya ve Amerika gibi hasıları da terkelmek temayülleri- ni izhar ediyor. Fransa ultana bağlı kalıyor; Fran- BIX sermayesinin mühim bir kısın! banknot yahut Fransa bankasında mevduat halinde toplunmış ve İş- si> kalmış bulunuyor. Fransa ban- kasının 31/12/1921 bilâncosunda 21 milyardan fazla meyvduat ve teda- vüle çıkarılmış kâğıt para ise 85 milyardan fazlu görünüyordu. Bu 85 milyarkâğıt ifranktan nekadarı tâam manakile işsiz bırakılmış, toplun - mıştır? (1) () Pederal Reserve bürasu müdürü Meyar Amçrika'da işletilmeden tiriklirzilen paranın mikçorını 1250 milyoz olurak tahmin velyor. Biz bu rakamı çok 33 bu- luyoruz. *p9