1 Haziran 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 80

Polemik. YABÂN Şevket Silreyya, — Milli roman hnedir? İsmi milli olan mi? Hayır! Mevzuu milli olan mı? Hayır! Tekniği milli olan mı? Hayır! Milli roman; içtimai örgüsü Çhesci) milli olan romuahtıdır. — İçtimal örgü nedir” İçtimal örgü bir millet bünyesinde aslı olan, yani san'atkir ruhunun süb- jektif ve müstaar bir muhsulü olmuyan bir yeya bir kaç içtimal karakte- rin bir romana temel oluşudur. Üyle bir temel ki, meyzu, teknik, dava vea isim, ancuk onun Üstünde yükselecektir. Bir milli romanda İçtimidi örgü, san'atkârın kendi mahsulü değildir. San'- atklÂrın, san'atkârlık dehası ancak mevsu, leknik, dava ve isim üstünde işliyebilir ve onun san'at mülkiyeti, ancak bunların üstünde carldir, İeli- mal örgüye gelince, san'atkâr, eğer bir milli eser yaratacak mikyasta hbir yan'atkâr ise, onu südroce se<er ve alır. İsmi, mevzuu ve davusı milli olduğu halde içlimai örgüsü milli olmıyan, - Milletin asli karakterlerinden bir veya bir kuçımı aksettirmeven romanlar vardır ki, bunları ruhen yadırgarız. Bu eserler milletce ve hattâ dünyaca tanınmış bir üstat elinin mahsulü olabilir. Onlar belki bir (fantazya) dır, fakat bir milli roman değildir. Kine eserler vurdır ki, isimleri, mevzuları ve davaları tamamile birbirinin xaddıdır. Fakat milletin umumi ve hâkim kanaati bunları millet zekâtı- nın müşterek malı diye benimsör. Tolstoi'nin (Bâsü bâdelmevt) i He Maksim Gorki'nin (Ana) sı, öyle ikl eser- dit ki, bu iki eserde şahıslur, mevzular ve davalar baştan aşağı birbirinden uyrıdır. Fakat bu iki eserde asli olan, müşterek olan bir içtimal örgü var- dir ki bu örgü; biri bir sokak çocuğunun diğeri bir asılzadenin elinden çı- kan, biri bir ihtilâli, diğeri lberal bir ümanizmi müdafan eden bu iki ese- ri Rus milli edebiyatının muşterek hazinesi haline getirmiştir. Bu içtimsi örgü, harplen evvelki Rus cemiyetinin öz olan, orijinal olan ve hu eserler- de akseden karaktetidir. Bu eserlerdeki şahisler, vak'alar ve mevzular hattâ, o eserlerin isimleri bile değiştirilmeden bir başka milli sahneye, bir başku toprağa naklolunabilir, Fakat bunların içtimal örgüsü hiç hir zaman naklolunamaz, Çünkü bu örgünuün de değiştirildiği gün eser milli olmak- tan hakikaten çıkar, Meselü: Almanyada dünyanın en büyük amele küt- lesi vardır ama, Maksim Gorki'nin (Ana) sındaki (Pavel vlasof) ancak bir rus amelesidir. Bu Pavel Vinsot'un ismini, Hans Müller voyn Stiller ya- 80