1 Haziran 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 34

ranti cihazı» vaziyetine indirildi. Merkantil Devletin iktisat po- litikasının meyvaları olan inhisarlar, imtiyazlar ilh. ortadan kaldırıldı. Ferde şahsi hürriyet, ticaret ve sanayide iz hürriyeti, temellük hürriyeti gibi vâsi hürriyetler bahşedildi. Bu swretle li- beral devlet telâkkisi, liberal devlet politikası, liberal iktisat ni- zamı, merkantilist devlet telâkkisinin her işe müdahale eden Devletin bir reaksiyanu, bir reddi (Negation'u) olarak teessüş etti. Fakat XIX uncu asrın sonlarına doğru kapitalizmin bünyesinde vukubulan tahavvüller, yeni reaksiyonlar getirmiye başladı. Bu tahavvüller, serbestii rekabetin, ferdiyetçiliğin kısaca İiberal ik. tisadın tabii bir neticesi olan sermaye temerküzleridi. Meselâ Almanya'da 1883 senesinde kömür piyasasındaki rekabeti kal. dırmak ve kömür satışını tanzim etmek maksadile büyük banka- ların yardımile teşekkül eden «Reinisch - Westfaelische Kohlen- syndicat» ilk iş olarak mıntakasındaki kömür istihsalinin 95 95 ini istihsal etmiş ve bütün Almanya kömür istihsalinin ©ç SO si. ni kontrolü altına almıştı. Aynı sene zarıfnda Essen çelik sendi. kası bütün memleket istihsalinin 76 44 ünü vermisti. Almanya'da 1865 de â, 1875 de B, 1885 de 90, 1890 da 210, 1906 da 385, 1911 de 550-600 kartel vardı. Böyle kartel, sendika, gibi inhisar: cı teşkilâtların milli iktisadiyata hâkim olması, bir zamanlar sa- nayi burjuazisinin istihsali için mücadele ettiği serbestii rekabet hakkının, mukaddes tanınan ferdi teşebbüs hürriyetinin fi'len ret ve inkiarrı demekti. Bu inhisar teşkilâtlarının merkantil de- virdeki inhisarlardan farkı Devlet tarafından ihdas edilmiş ol- masında değil milli iktisadiyatın inkişafile organik olarak tces- süs etmesindo idi. Mali sermayenin gittikce ittisa eden inhisar hareketleri iktisadiyatın liberal temellerini söküp atmıştı. Ser - bestii rekabet prensipi yerini inhisar zihniyetine terkediyordu. Bu yeni safhada Devletin yeniden iktisadi faaliyetlere müdaha- le etmiye basladığı görülür. Bunun icin Devletin 1880 senelerin: den sonra yükşek kapitalist memleketlerde bilhassa Almanya'da iktisadi hayata müdahalesine «NWeo - merkantilism» yeni mer- kantilism ismi de verildi. Fakat Devletin yeni merkantilist poli- tikasının eski merkantilist politikadan farkı, Devlet siyasetinin SA